MUKATİL b.SÜLEYMAN(h.150)
Mukatil Belh şehrinde dünyaya gelmiştir.İlim tahsili için pek çok şehre seyehat etmiştir.İçinde bulunduğu bazı fikri ve siyasi akımlardan etkilendiği söylenmiştir.O'nun,Zeydiyye,Mürcie ve Şia mezhebine mensup olduğu rivayet edilmiştir.Cehm b.Safvan'ın tenzih akidesine karşı,teşbih akidesini savunmasından dolayı ileride ortaya çıkacak olan Mücessime ve Kerramilere kaynaklık yaptığını düşünenler mevcuttur.Fakat eserleri incelendiğinde bu mezheplerden herhengi birisine ait olduğuna dair bir bulguya rastlanmamaktadır.Kendi mezhebine dair bilgide vermemiştir.Bazı alimler onun münkeri'l-hadis olduğunu yani rivayet ettiği hadislere güvenilmeyeceğini söylemişlerdir.
Mukatil b.Süleyman en eski müfessir özelliğini taşımaktadır.Tefsir kitabının ismi Tefsiru'l-Kebir'dir.Her ne kadar kendisi birçok alim tarafından kabul görmesede,pek çok konuda müracaat edilmiş bir kaynaktır.İmam Şafii onun hakkında;"Tefsirde müracaat edilecek kimse Mukatil'dir."demiştir.Pek çok alimde onu övmüştür.Tefsirinde İsrailiyata yer vermiştir.Bu noktada da eleştiriler almıştır.Hadis isnadı da zayıftır.Fakat tefsirinde ayetlerin sebebi nüzullere,fıkhi açıklamalara ve kelimelerin manalarına yer vermiştir.
Mukatil b.Süleyman aynı zamanda ilk ahkam tefsiri(fıkhi tefsir) Tefsiru'l-Hamsi Mieti Aye ve Kur'an kelime bilgisi açısından önemli olan el-Vücuh ve'n-Nezair adlı kitaplarının müellifidir.

el-FERRA(h.207)
Ferra Kufe'de doğmuştur.Yaşadığı dönemin nahiv,lügat,edebiyat ve diğer ilimlerde en başarılı alimiydi.Alanında uzman birçok alimden ders almıştır.Sibeveyh'in kitabını kendisine kaynak kabul etmiştir.Ferra'nın hıfzı çok kuvvetliydi.O kadarki hocalarından aldığı dersleri ezberine alır daha sonra kağıda geçirirdi.Mutezile mezhebine mensup olduğu söylenmişsede eserlerinde bu görüşü teyid edecek bir bulguya rastlanmamıştır.
Ferra'nı tefsirinin ismi,Meani'l-Kur'an'dır.tefsirinde daha çok nahvi ve lugavi açıklamalarda bulunur.Sık sık şiirlere ve darb'ı mesellere başvurur.Ayetteki kelimelerin irablarını yaparak tefsir eder.Sebebi nüzullere de yer verir.Tefsirinde kelimelerin Arap dilindeki kullanışlarını gösterirken seleften nakillerde bulunur.Saydığımız bu hususlarda bu tefsir, kendisinden sonra gelen bütün tefsirlere kaynaklık yapmıştır.

et-TABERİ(h.310)
Taberi ilim tahsili için birçok şehir ve ülkeyi gezdikten sonra(290 kadar sefer yaptığı söylenir)Bağdat'a yerleşmiştir.Zamanının meşhur alimlerinden hadis,fıkıh,tarih,kıraatve edebiyat gibi alanlarda ders almıştır.Bu alanlarda elimize ulaşmayanlarla birlikte birçok eser vermiştir.Tarihu'l-Umumu ve'l-Mülük adlı eseri ona Tarihin Babası(Ebu'l-Tarih)ünvanını kazandırmıştır.Fıkhi mezhep olarak önceleri Şafii'ye mensupken daha sonra kendi fıkıh mezhebini(Ceririyye)kurmuştur.Ahmed b.Hanbeli fakih olarak değil de muhaddis olarak kabul ettiğinden yıllarca Hanbelilerle mücadele etmiştir.Eserlerinde Ehli Sünnet'e aykırı görüşleri eleştirmiş,özellikle yakın tehdit oluşturmasından dolayı Mutezile'yle çok uğraşmıştır.
Tefsir eserinin ismi,Cami'ul-Beyan an Te'vili Ayi'I-Kur'an'dır.Bu eser Rivayet tefsirine,kendisine kadar gelen rivayetleri toplama bakımından en ideal örnektir.Tefsiri aynı zamanda Dirayet tefsiri özelliğini de taşımaktadır.Taberi,tefsirinin dirişinde Kur'an'ın Arapça nazil olmasının sebebini ve ayetlerin yorumlanmasının caiz olup olmadıkları üzerinde durmuştur.Taberi,hadislerden,sahabe ve tabiin sözlerinden,kıraat farklılıklarından,dil bbilimlerinden,şiirden,fıkıh,tarih ve kelam ilimlerinden yararlanmıştır.O ayetlerin batıni manalarını değil,zahiri manalarını kabul eder.Ayrıca bir ayetin birden fazla manayı içerebileceği görüşüne karşı çıkar.
Hüsna KAYNAR
10070160 1/B

MUKATİL B. SÜLEYMAN (h.80-150/m. 699-767)
Mukatil, Belh de doğmuş Bağdat ve Basra da ilim tahsil etmiş ve tedris faaliyetlerinde bulunmuştur.Lehinde ve aleyhinde birçok sözler söylenmesine rağmen tefsir ilminde şöhret yapmış bir şahsiyettir.Tenkit edildiği noktalar; israiliyyata yer vermesi,senedsiz,tedlis ve yalan haber rivayet etmesidir.Fakat bunları bir tarafa bırakacak olursak tefsirde Ahmed b. Hanbel,İmamı Şafi başta olmak üzere muteber şahsiyetler tarafından övülmüştür.Tefsirinin ismi;’et-Tefsirul Kebir’,Tefsirul Mukatil diye anılır.Kur’an’ın tamamını ayet sırasına göre içine almıştır.Bu özelliğiyle bize ulaşan ilk tefsirdir.Eserde muğlak kelimelerin izahları yapılmakta ,vücuh ve nezair üzerinde durulmaktadır.Sebebi nuzüller verilirken şahıs isimleri bol bol verilmektedir.Kur’an kıssalarınada yer verilmektedir.Yer yer israili haberlerede yer verilmektedir.Tefsirde hemen hemen isnad yok gibidir.


el-FERRA (h.144-207/m.671-822)
Kisai’nin talebesi. Kuvvetli bir hafızaya sahip olan Ferra not tutmaya gerek duymaz duyduklarını hafızasına kaydederdi.Hocasının vefatı üzerine hocasının yerine geçmiştir.
Meanil Kur’an adıyla meşhur olmuş eserin adı ‘’Tefsiru Müşkili İrabil Kur’an ve Meanihi’’ dir.Tefsirini mevcut Kur’an tertibi üzerine yazmıştır.Her ayet üzerinde durmamış kendisine göre tefsirine ihtiyaç duyulabilecek ayetler üzerinde durmuştur.Tefsirin hedefi Kur’an metninin anlaşılmasında karşılaşılan dil problemlerine ışık tutmaktır.Tefsirinde yer yer kıraat meselerine değinir.Sık sık Arap şiirine başvurur.Ferra nın bu eseri Kur’an nahvi ve kendisinden sonra gelen bütün tefsirlere kaynaklık etmiştir.


et-TABERİ ( h.224-310/m.838-923)
Taberistan ‘ın Mul şehrinde dünyaya gelmiştir.Yedi yaşında hafız oldu, dokuz yaşında hadis ezberlemeye başladı.Fıkıhta önceleri Şafii mezhebine mensupken sonradan mutlak müctehitlik mertebesine ulaşmıştır.
Eserinin tam adı ‘’Camiul Beyan an Te’vili Ayil Kur’an ‘‘dır.Tefsirinin çeşidi rivayettir.Kendisinden sonraki tefsirlere kaynaklık etmiştir.Ancak tefsiri dirayet tefsirinide ihtiva eder.Tefsirine bir mukaddime ile başlar.Mukaddimede Kur’an ile ilgili bazı konulara yer verir.Tefsir ve te’vil terimlerini açıklar .Kur’an ı kendi re yi ile tefsiri yasaklayan hadisleri,ardından Kur’an tefsirine teşvik eden hadisleri ve sahabeden Kur’an ı tefsir edenleri zikreder.Sonrada Kur’an surelerinin ve ayetlerinin te’viline geçer. Eserine tefsir değil de te’vil adını vermiştir.Rivayetleri peş peşe senetleriyle birlikte zikreder.Senetleri zayıflık ve kuvvet bakımından inceleyerek aralarında tercih yapar.Tefsirinde yer yer israiliyyata rastlanır.

ŞEYMA SARI- 10070208 - İLAHIYAT/1-B

MUKATİL BİN SÜLEYMAN;Belh’te doğmuştur.kendisi tabiinlerin büyük alimlerindendir.O,Kur’anı baştan sona tefsir eden ilk müfessirdir.mukatil bin Süleyman senedsiz hadis, yalan haber rivayet etmiş ve birçok eleştiriye maruz kalmıştır.eleştirilere rağmen o büyük,saygıdeğer bir alimdir.eseri tefsir tarihinde vazgeçilmez bir kaynaktır.o tefsir tarihinde önemli bir şahsiyettir.mukatil,önce ayeti vermiş sonra kendi görüşünü veriyor sonra dakendi görüşünde olanların görüşlerini senedleriyle birlikte vermiştir.tefsiri,rivayet tefsirlerinin en güzelidir ama rivayetle birlikte dirayettir.onun kaynağı dirayettir ama menheci rivayettir.
El-FERRA; Kufe’de doğmuştur.Ferra büyük bir alimdir.onun tefsiri luğavidir,dilseldir.kendiside zaten büyük bir dil alimidir.tefsirinde de kaynak seçiminde dil-bilimseldir.hocasından sonra onun yerine geçebilecek kadar büyük.bilgili,saygıdeğer bir alimdir,allemedir.haifenin isteğiyle dil kitabı da yazmıştır.Ferra lugat alimidir,çok zeki,güçlü kuvvetli bir hafızaya sahiptir.bundan dolayı not tutmaya ihtiyaç duymamış,ezberlemiştir.tertibe göre tefsire başlamış ama kur’anın tamamını tefsir etmemiş ihtiyaca göre,tefsire ihtiyaç duyulan yere göre tefsir etmiştir.kendinden önceki görüşlere saygılı olmuş ve tefsirde onlara yer de vermiştir.şiire de çok yer vermiştir.Ferra’nın tefsiri kendisinden sonrakilere tefsir ve dil bilimi açısından büyük bir kaynak olmuştur.
TABERİ; taberistanın mul şehrinde doğmuştur.tefsirde ve tefsir tarihinde önemli bir şahsiyettir.erken yaşlarda hafız olmuş,hadis ezberlemiştir.ilim yolunda gezicidir. Her gün bir şeyler yazacak kadar bilgilidir.ahmed bin Hanbeli fukahadan saymamış onu bir hadisçi olarak görmüştür.bu yüzden Hanbeliler tarafından sevilmemiş,rafizilikle itham edilmiştir.tefsiri rivayet ağırlıdır ama dirayet yönüde vardır.rivayet tefsirinin ilklerinden ve önemlilerindendir.tefssire geçmeden önce güzel bir mukaddime sunmuş bu mukaddimede kur’an,arap dili ve sahabe tefsirinden bilgi verir ve tefsire kolları sığar.tefsinin yöntemi;ayet+tefsir+ayet hakkında önceki rivayetleri toplama+fazla görüş varsa delilleriyle birlikte verme=CAMİU’L-BEYAN AN TE’VİL’L-KUR’AN-dır.bunlarla yetinmemiş,tenkid etmiş,aralarından tecihte etmiş,niçin tercih ettiğini de belitmiştir.israiliyata,şiire de yer vermiş,ehli sünneti savunmuş,kaderiye ve mutezile gibi mezheblere karşı durmuştur.kendisinden sonraki müfessirler için çok önemli bir kaynaktır adeta onun tefsiri bir hazinedir…MEHMET GÖKÜLÜ 1/B 10070120