KURAN VE BAĞLAM ÜZERİNE…

Kur’an ilimlerinde yazılan eserlerin temel amacı insanın kendi dünyasında ayet ve sureler arasında var olan bağlamı göz önünde bulundurarak anlam arayışında kendisinden istenen okuma, düşünme, anlama, yaşama görevlerini yerine getirirken ufkunu açmak, yol göstermektir. Zira insani bir olgu olarak akıl kendisi, kâinat ve hayat hakkında sorular sormaya devam etmektedir. Bu sabiteye binaen Allah’ın bir lütfu olarak Kur’an indirilmiş, hz. Muhammed gönderilmiştir. Kur’an insanın sorularının cevaplandığı ilahi vahiydir ve kıyamete kadar da öyle kalacaktır. Kur’an’ın cevaplarının ve mesajlarının anlaşılması için ise daha ilk dönemden itibaren uygulanagelen metotlar bulunur. Tefsir ilminin olmazsa olmazı ise Esbab-ı Nüzul’dür.  Yazar bu eseri ile Esbab-ı Nüzul’ün tefsir ilmindeki hassas önemini ortaya koymuştur. Esbab-ı Nüzul’ün anlamada kaynaklığı tartışılmaz olmasına rağmen zamanla ortaya çıkan bazı problemler Esbab-ı Nüzul’ün işlevinin yeni bir yaklaşımla ele alınması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Zira “Esbab-ı Nüzül hakkında tasavvur, (zihinsel kurgulama, tasarım, representation) yoluyla konuşmak yasaklanmamıştır. Ancak sema ve müşahede olmaksızın “sebebi nüzulü budur” diyerek kabul (varlama, assentiment) yoluyla söz söylemek yasaklanmıştır.” s. 19. Kuran ve Bağlam bu prensibe dikkat çekmektedir. Aksi takdirde önlerine konulan fikri akımlar karşısında insanların duyarsızlığı koca bir sonuç olarak karşımıza çıkacaktır. Gereksiz bilgi içeren ve biriken malumat karşısında insan belki idrak etmeden, farkındalığın nezaret etmediği tercihler ile ya teklit edecek ya da yenilikçilik rüzgârında savrulacaktır. Her iki durum da yaşadığı hayatı açıklayan fikre ulaşamayacaktır. s. 381. Yazar eserde tarihsellik ve Esbab-ı Nüzul ilişkisine işaret etmektedir. Salebi kıssasının analitik bu düzlemde değerlendirilmesi ile bir çeşit metodun sağlaması yapılmıştır. Tarihsellik tarih yapan bir varlık olarak insanın tarih hakkındaki tecrübelerden elde ettiği bilginin bir boyutunu ifade eder. Yani tarihsellik insanın varlık şartlarından kaynaklanan imkân ve yetenekleri ile bizzat yaşadığı, tecrübe ettiği bir durumla tarihle alakalıdır… Kur’an’ı Kerim’in temel konusunun insan oluşu ve insanı hidayete iletme rehberi olmayı ana gaye edinmesi, tarih ve tarihsellik bağlamında onun temel karakteristiğini ortaya koymaktadır. s.348.

Klasik ve modern bilgiler ve okumalar içeren eserin İmam hatip liselerinde ders kitabı olarak okutulması, Diyanet Eğitim Merkezlerinde müfredata dâhil edilmesi faydalı olacaktır.

KURAN VE BAĞLAM ÜZERİNE…

Kur’an ilimlerinde yazılan eserlerin temel amacı insanın kendi dünyasında ayet ve sureler arasında var olan bağlamı göz önünde bulundurarak anlam arayışında kendisinden istenen okuma, düşünme, anlama, yaşama görevlerini yerine getirirken ufkunu açmak, yol göstermektir. Zira insani bir olgu olarak akıl kendisi, kâinat ve hayat hakkında sorular sormaya devam etmektedir. Bu sabiteye binaen Allah’ın bir lütfu olarak Kur’an indirilmiş, hz. Muhammed gönderilmiştir. Kur’an insanın sorularının cevaplandığı ilahi vahiydir ve kıyamete kadar da öyle kalacaktır. Kur’an’ın cevaplarının ve mesajlarının anlaşılması için ise daha ilk dönemden itibaren uygulanagelen metotlar bulunur. Tefsir ilminin olmazsa olmazı ise Esbab-ı Nüzul’dür.  Yazar bu eseri ile Esbab-ı Nüzul’ün tefsir ilmindeki hassas önemini ortaya koymuştur. Esbab-ı Nüzul’ün anlamada kaynaklığı tartışılmaz olmasına rağmen zamanla ortaya çıkan bazı problemler Esbab-ı Nüzul’ün işlevinin yeni bir yaklaşımla ele alınması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Zira “Esbab-ı Nüzül hakkında tasavvur, (zihinsel kurgulama, tasarım, representation) yoluyla konuşmak yasaklanmamıştır. Ancak sema ve müşahede olmaksızın “sebebi nüzulü budur” diyerek kabul (varlama, assentiment) yoluyla söz söylemek yasaklanmıştır.” s. 19. Kuran ve Bağlam bu prensibe dikkat çekmektedir. Aksi takdirde önlerine konulan fikri akımlar karşısında insanların duyarsızlığı koca bir sonuç olarak karşımıza çıkacaktır. Gereksiz bilgi içeren ve biriken malumat karşısında insan belki idrak etmeden, farkındalığın nezaret etmediği tercihler ile ya teklit edecek ya da yenilikçilik rüzgârında savrulacaktır. Her iki durum da yaşadığı hayatı açıklayan fikre ulaşamayacaktır. s. 381. Yazar eserde tarihsellik ve Esbab-ı Nüzul ilişkisine işaret etmektedir. Salebi kıssasının analitik bu düzlemde değerlendirilmesi ile bir çeşit metodun sağlaması yapılmıştır. Tarihsellik tarih yapan bir varlık olarak insanın tarih hakkındaki tecrübelerden elde ettiği bilginin bir boyutunu ifade eder. Yani tarihsellik insanın varlık şartlarından kaynaklanan imkân ve yetenekleri ile bizzat yaşadığı, tecrübe ettiği bir durumla tarihle alakalıdır… Kur’an’ı Kerim’in temel konusunun insan oluşu ve insanı hidayete iletme rehberi olmayı ana gaye edinmesi, tarih ve tarihsellik bağlamında onun temel karakteristiğini ortaya koymaktadır. s.348.

Klasik ve modern bilgiler ve okumalar içeren eserin İmam hatip liselerinde ders kitabı olarak okutulması, Diyanet Eğitim Merkezlerinde müfredata dâhil edilmesi faydalı olacaktır.

Fazilet ÇEKİÇ/21922732

Üç ayrı kitabın birleştirilmesinden oluşan Kur'an ve Bağlam kitabı ders kitabı olarak okutulması gereken kaliteli bir çalışmadır. Kitapta kullanılan dikkat çekici ibareler, şekil ve şemalar, vurgular vb. çalışmayı keyifli hale getirip dikkati yoğunlaştırmada faydalı olan unsurlardır. Birinci kitapta Kur'an ilimleri ve esbab-ı nüzul ilmi incelenmiş; ikinci ve üçüncü kitapta ise esbab-ı nüzul ilminin sonuçları uygulamalı olarak işlenmiştir. Tefsir ilmi ile alakadar olan her kişi için okunması gereken faydalı, ufuk açıcı bir çalışmadır.

KUR’ÂN ve BAĞLAM KİTABI ÜZERİNE

Kur’ân ve bağlam kitabı üç kitaptan oluşmaktadır. Birinci kitap genel olarak esbab-ı nüzul hakkındadır. Kur’ân’ın anlaşılmasında esbab-ı nüzulün rolü, esbab-ı nüzul ilmi ve rivayetleri ve bu ilimle ilgili disiplinler ele alınmıştır.

İkinci kitap Sa’lebe kıssası hakkındadır. Bu kıssanın, hadis, tefsir ve tarih kitaplarındaki anlatımı ve esbab-ı nüzule yeni bir yaklaşım ışığında bu kıssanın değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Üçüncü kitap ise tarihsellik ve esbab-ı nüzul hakkındadır. Bu konu da özet olarak Kur’ân-ı Kerimin soyut bir düşünce biçimi değil, insanın fıtratıyla imtizaç eden bir hidayet rehberi olduğu, kavramların ait oldukları özgü yapı, dünya görüşü, ortam ve bağlamı içerisinde değerlendirilmesi, ilim adamlarının yukarıda anlatılan yöntemi benimsemekle birlikte, kullandıkları kavramların çerçevesini de iyi çizip doğru tarif etmeleri gerektiği, hermenötik, semantik ve linguistik gibi bilim dallarını anlayıp içselleştirebilmemizin yolunun mezkûr tavrın benimsenmesi ile mümkün olacağı vurgulanmaktadır.

Mehmet Akif ÖZDEMİR
Öğrenci numarası: 20922777

Kur’an ve bağlam kitabıyla ilgili birkaç şey anlatabilir misin?

Hadis usulü ile esbâb-ı nüzul rivayetleri arasındaki farkı ortaya koyan ve Kur’an-ı Kerîm’in anlaşılmasında tarihi “bağlam”ın, yani esbâb-ı nüzulün önemini vurgulayan kıymetli ve emek verilmiş bir çalışmadır. Bunu yaparken, modern bilimsel kavramlar kullanarak, Kur'an'ın mahiyetinin şarkta olduğu kadar garpta anlaşılmasını sağlayabilir mahiyettedir.