Davud Üstün -20912754

Yüksek Lisans- BAHAR DÖNEMİ

Hadis

Öncelikle Peygamberimizin temel görevleri tebliğ, tebşir, beyan, inzar, teşri ve tezkiyedir. Peygamberimizin görevleri arasında olan teşri yani hüküm koyma Müslümanlar ın dini açıdan sorumluluklarını ortaya koyan, kural koyucu(normatif) ve bağlayıcı niteliktir.

Sünneti yani Hz Peygamber(sav) sözleri, davranışları ve onayları, açıklayan yapı hadislerdir.
1-KAVLİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) sözleridir
2-FİİLİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) ın fiilleri ve davranışlarıdır.
3-TAKRİRİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) in huzurunda veya bilgisi dahilinde olmak şartıyla, sahabe tarafından söylenen sözleri ve yapılan davranışları onaylaması veya karşı çıkmasıdır. Peygamber efendimiz (sav) :Yaşayan Kur’an ve Yürüyen Kur’an diye nitelendirdi.
 

Hadis tarihi dört döneme ayrılmaktadır. İlk dönem Tesbit dönemi. Bu dönemde duyulanlar aktarılır ve güvenilirliği dahi bu dönemde sorgulanmıştır. Rivayeti  azaltma, şahit isteme, Kur’an ile karşılaştırma ve ravileri inceleme öne çıkan uygulamalardır. Bu dönemde tenkit faaliyetleri azdır. Hz. Peygamberin irtihalinin ardından en çok tenkit yapan sahabe Hz. Aişedir. İkinci dönem ise Tedvin dönemidir. Sahabe ve Tabiun vefat etmeye başlayınca hadisler kaybolma tehlikesi ile yüz yüze geldi. Devlet eliyle rivayetlerin toplanması Ömer b. Abdulazizin Medine valisi Ebubekir b. Hazımla gönderdiği talimat ile başlamıştır. Rivayetler karışık bir şekilde toplanmaya başlamıştır ve Tabiun döneminde isnad kuralları gelmiştir. Üçüncü dönem ise tasnif dönemidir. Bu dönemde konular, raviler vs. Çeşitli özelliklere göre hadisleri sınıflandırmıştır. Sahih hadisleri konularına göre bir araya ilk kez getiren Buhari ve Müslimdir. Talat koçyiğit Hoca H. 3. Asır, hadisin altın çağı olarak nitelendirmektedir. 4. Denem ise tezhip dönemidir. H. 5 asırdan günümüze kadar yazılan şerhler dönemidir.  Türkçe olarak ilk hadis tarihi İzmirli İsmail Hakkı tarafından yazılmıştır. İlk Müstakil eser ise Talat Koçyiğite aittir.

Hadis ilminin alt disiplini şu şekildedir: Rivayetul Hadis, Hz. Peygamberin söz, fiil ve takrirleri ile ilgili rivayetlerin belirlenmesi ve aktarılması. Günümüze ulaşan en eski hadis mecmuası Hemmam b. Münebbihin Sahifei Sahihasıdır. Dirayetul hadis, Hadisin senet ve metninin incelenmesi. Usulül hadis ise nakledilenerin güvenirliği ve naklettikleri hadislerin sıhhatini ele almaktadır. İlk müstakil hadis usulü eserleri h. 3. Asırda tesbit edilmiştir. Rical ilmi diğer adıyla cerh ve tadil. Rical eserleri yine 3. Asırda başlamıştır ve ilk toplu olarak yazılan eser Taceddin es Subkiye aittir. Garibul hadis ise anlaşılması zor olan kelimeleri açıklama çalışan daldır. Diğer alt disiplinler ise İhtilaful hadis, ilelul hadis ve esbabu vurudul hadis.

Fıkıh

Fıkıhsözlükte; bir şeyi iyice düşünmek, derinlemesine anlamak, bilmek/ilim ve anlamak/fehim gibi anlamlara gelmektedir.Dinde, dinî ilimlerde derin anlayış ve kavrayış sahibi olmakdemektir.

Fıkıh kelimesi, ayetlerde ve hadislerde genellikle sözlük anlamıyla kullanılmıştır. Hz. Peygamber Dönemi, Mekkî ve Medenî olarak ayrılan ve ilk dönemde tevhid akidesinin ikinci dönemde ise ahkâmın yerleşmesi hedeflenmiştir. İslam hukukunun kaynakları genişleyerek Kur’ân-ı Kerim, Hz. Peygamberin sünneti ve sahabe içtihatları olmuştur. Ahkâmda insanların maslahatları öncelenmiştir. İslam fütuhatının artmasıyla sorunlar ve sorular da artmıştır. Siyasi ve ideolojik ayrılıklar her mezhebin kendi fıkhi görüşünü oluşturmasına kadar varmıştır.

Hz. Peygamber’in vefatından sonra hicri 2. yüzyılın ortalarından itibaren dinî ilimlerin ortaya çıkmasıyla fıkıh kelimesi terim anlamıyla kullanılmaya başlanmıştır. Sahabe döneminde farklı bölgelerde farklı sahabeler öne çıkar. Mekkede ibn Abbas, Medinede Zeyt b. Sabit ve Kufede Abdullah b. Mesud. Hukuk kaynakları olarak Kur’an, Sünnet, içtihat ve Hz. Ebubekir ve hz. Ömer döneminde Şura kurulması ile sahabenin icması öne çıkmaktadır.

Fıkıh kelimesi, ilkdönemlerde İslami ilimlerin hepsini içine alacak şekildekullanılmıştır.Kavram olarak fıkıh ilminin iki tanımı yapılmıştır: İmam Azam’a göre; Fıkıh, kişinin lehinde ve aleyhinde olan hükümleri bilmesidir.İmam Şâfiî’ye Göre; Fıkıh; tafsilî delillerden (ayet ve hadislerden) elde edilen dinî amelî hükümleri bilmektir.

Fıkıh ilmi, bir meselenin şer’î hükmünütespit ederken Tefsir, Hadis, Siyer, İslam Tarihi, Tasavvuf, Kelam, Arapça ve Belağat gibi ilimlerden faydalanır. Ayrıca Fen,  Fizik,  Kimya,  Tıp,  Coğrafya,  Matematik,  Sosyoloji,  Psikoloji,  İktisat  gibi  ilimlerin  de  verilerini kullanmaya önem verir. Fıkıh–Tefsir İlişkisi; Kur’an ayetlerinin doğru bir şekilde anlaşılmasıile ilgili konuları ele almaktadır.

Fıkıh –Hadis İlişkisi. Hz. Muhammed’in sünnetinin doğru bir şekilde aktarılmasıiçin hadislerin sened ve metin tenkidi ile ilgili konuları içermektedir.

Fıkhın Diğer İlimlerle İlişkisi. Kıyas konusunu işlerken Mantık ve Felsefe➔Zekat ve miras hesapları yaparken Matematik➔Maslahat konusunu işlerken Sosyolojiİlimleriyle ilişki kurar.

Ayrıca Tıp dünyasında organ nakli, klonlama, tüp bebek, DNA testigibi birçok yeni fıkhi sorunlar gündeme gelmiştir. Bu sorunların fıkhi yönünü doğru bir şekilde tespit edebilmek için tıp ilminin verilerinden faydalanılır. Fıkhın, fetva yönü hukuk ilmiyle ilişkilidir. Fıkhın takva yönü ise Tasavvuf ve Ahlak ilmiyle bağlantılıdır.

Tefsir

Öncelikle Kur’an, Peygamberimize sahabenin yaşadığı ortamda ve onların konuştukları dilde peyderpey nazil oluyordu. Bu nedenle sahabenin büyük çoğunluğu hangi ayetin nerede, nasıl, ne hakkında ve hangi sebeple nazil olduğunu biliyordu. Hatta ayetlerin indirilmesine neden olan olayların içinde yaşıyorlardı. Kur’an’ın ilk muhatapları olarak Kur’an’ın okunması, ezberlenmesi, yazılması, açıklanması, anlaşılması ve uygulanmasında Peygamberimiz ‘in yürüttüğü tüm faaliyetlere bizzat katılmışlardı. Hz. Peygaber ilk müfessirdir. Allah’ın elçisi birçok şeyi ashabı için beyan etmiş ama bütününü açıklamamıştır. Anlayamadıkları bir ayeti doğrudan Peygamberimize sorup dinliyorlar. Böylece ayetlerde kastedilen anlamları bilginin asıl kaynağından öğreniyorlardı. Onlar da ayetlerin indirilme sebebini ve Peygamberimiz’in onlara öğrettiği her türlü bilgiyi sonraki nesillere naklederek tefsir ilminin temelini atmışlardır.

Hz. Peygamber döneminde Kur’an hıfz edilmiş ve yazılmıştır. Hz. Ebu Bekir döneminde ise hafızların şehit olması hz. Ömeri telaşını artırmış ve Kur’an’ın toplanması teklifi isabetli bulunup kabul edilerek cem yani toplanma faaliyeti başlamıştır. Hz. Osman döneminde ise farklı kıraatler ile okunması ihtilafları ardısıra getirmiştir. Kureyş lehçesi üzerine Kur’an tekrar Zeyt b. Sabit liderliğinde istinsah edilmiş ve farklı islam beldelerine gönderilmiştir.

Bu döneme Sözlü Rivayet dönemi denmiştir. Sahabe içerisinde aralarında Ali b. Ebi Talip, Abdullah b. Mes’ud, Abdullah b. Abbas, Ubey b. Kâ’b, Ömer b. Hattab ve Hz. Aişe’nin de bulunduğu kişiler Kur’an tefsiri konusunda ön plana çıkmışlardır. “Tercümanü’l-Kur’an” adıyla da anılan Abdullah b. Abbas tefsirle ilgili rivayetleri oldukça fazla olan sahabilerden biridir.

Sahabe döneminde öne çıkan özellikler şu şekildedir: Sahabeler ayetlerin genel manasını vermekle yetinmişlerdir. Sahabe döneminde ahkâm ayetlerinden az sayıda hükümler çıkarılmıştır. Bu dönemde sebebi nüzule ağırlık verilmiştir. Sadece kısa yorumlar yapılmıştır. Müteşâbih ayetler üzerinde durmamışlardır ve ihtiyatlı davranılmıştır. Ayetlerin tefsirinde Peygamberimizin sünnetinden gördüklerini ve hadislerinden doğrudan duyduklarını aktarmışlardır. Bu dönemin sonu ve tabiin dönemi başına kitabet dönemide denmektedir.

Tabiun döneminde ise, Peygamberimiz’le bizzat karşılaşmamış ve ayetlerin indirilişine tanıklık etmemiş olduklarından tabiin dönemi müfessirleri, ayetleri yorumlarken daha fazla açıklama yapma gereği duymuşlardır. Sahabe döneminde sınırlı sayıdaki ayetlerin tefsiri yapılmışken tabiin döneminde Kur’an tamamen tefsir edilmeye başlanmıştır. Sahabe Dönemi’nde sözlü olarak devam eden tefsir hareketi, Tabiin Dönemi’nde de bazen sahifelere yazılmış olmakla birlikte, çoğunlukla sözlü olarak devam etmiştir. Tabiin müfessirleri ayetlerin yorumunda naklin yanında rey ve içtihadı da kullanılmaya başlamıştır. Bu da farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Farklı kültürlerle karşılaşmalar sonunda farklı görüşlere zemin teşkil eden tefsir anlayışları yaygınlaşmıştır. Arap olmayanlar (mevâlî), tefsir hareketinde daha fazla rol almaya başlamıştır. Bazı Müslüman âlimlerin, ehl-i kitap olarak kabul edilen Yahudi ve Hristiyanların kültürünü kıssaların tefsirinde kullanmaya başlamasıyla İsrailiyyât adı verilen rivayetler, İslam kültürüne girmiştir. Bu rivayetler, özellikle rivayet yöntemine dayanan tefsirlerin değerini düşürmüştür. Mekke ve Kûfe gibi tefsir okulları oluşmaya başlamıştır. Tabiin dönemi sonlarında ise Tedvin dönemi başlamıştır. Bu dönemde tefsir rivayetleri, hadis kitaplarının birer bölümü olmaktan çıktı. Kur’anın baştan sona tefsir edilen ve bize ulaşan ilk eser Mukatil b. Süleyman (ö. 150)’ın Kitabu’t-Tefsiri’l- Kebir eseridir.  Mukatil’in tefsirinde kelimelerin farklı anlamları, ilk dönem kıraat farklılıkları verilmiş, sebeb-i nüzul, tarihi haberler ve şahıs isimleri çokça nakledilmiştir.

Sonuçlar olarak Hadis, Tefsir ve Fıkıh ilimleri aynı kaynaktan yani Kur’an-ı Kerim’den beslenmektedir. Hepsi bir ihtiyaca binaen ortaya çıkmıştır. Tefsirin Hadis ilimden bir cüz olduğunu savunanlar varsada, Prof. Dr. Fuat Sezgin Buharinin kaynakları eserinde bunun aksini ispat etmiştir. İlimlerin zuhurunda öncelik sonralık yok, eşzamanlılık vardır. Bu ilimlerin ancak paralel okuma ve disiplinlerarası çalışmalar vasıtasıyla doğru anlayabiliriz. Doğru anladıktan sonra insanlığı doğru yaşamak üzere yönlendirebiliriz. 

İsmail  Ateş       18040248

1. Dua eden kadın?

Hayatımzın içerisindeki anlamı bulmak, keşfetmek ve bu hayat meşgelesinde sığınacak bir liman bulmak.

2. Hangi bardak senin?

Hayata hangi pencereden bakıyoruz? Hayat bizim için yaşanılır bir şey mi yoksa uğrunda başkaları için mi görüyoruz hayatı?