Hatice Kaya Doktora 19922729

 

1 ) Tefsir Tarihi Atlası’ nın tanıtımı

Tefsir tarihi atlası, öğretmeyi hedeflediği bilgi havuzunun kazanımlarını gerçekleştirmek için, hicri on beş asırda yaşamış müfessirleri ve eserlerini yeni öğretim teknikleri yardımıyla işleyen bir ders kitabı niteliğindedir. Tefsir tarihi haritaları, uygulama harita ve formlarıyla bilgiyi yenilikçi bir formda vermeyi amaçlamış, düşünme, değerlendirme ve tenkit imkânı sunan sıra dışı bir kaynaktır.  

Kitabın ilk bölümü ‘Kavramlar ve Tanımları’ ismini taşımaktadır. Bu bölümde kitapta kullanılacak olan temel kavramların açıklamaları yapılmış ve bunlarla ilgili kavram haritaları sunularak, okuyucunun zihninde ilgili kavramlar somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Anlam küre, mütalaa, vecih, müzakere, münakaşa, tebliğ, tebyin, amel, fıtrat, vahiy gibi kavramlar açıklamaları yapılan kavramlardan sadece bir kısmıdır. Bunların dışında birçok kavram da yine bu bölümde ele alınıp açıklanmıştır.

Tefsir tarihi atlasının bir sonraki bölümü ise ‘Tarih nedir?’ ismini taşımaktadır. Tarih bilimi ile ilgili kavramların açıklamaları yapılarak bölüm girişi yapılmış ve bunlar yine kavram haritalarıyla desteklenmiştir. Tarih biliminin konusu, özellikleri ve kaynakları başlıklarına yer verilerek kitabın ilerleyen sayfalarında değinilecek olan tefsir tarihi konuları için bir altyapı hazırlanmıştır. Zira tefsir ilmi tarih ilmiyle yakından ilişkilidir. Ayrıca bu bölümde insanlık tarihinin çeşitli devirleriyle ilgili haritalar da yer almıştır.

Tarih bilimi ile ilgili genel bilgilerin verildiği bu bölümün ardından ‘Tefsir Tarihinin On Beş Asrı: Tefsir Tarihini Haritalarla Mütalaa Etmek’ isimli bölüm yer almaktadır. Yine çeşitli kavram haritalarıyla desteklenen bu bölümde çeşitli haritalar yardımı ile nüzulün gerçekleştiği coğrafya ve tarihin anlaşılması amaçlanmıştır. Sonrasında ise peygamber tefsirinden başlanarak sahabe, tabiin, tebe-i tabiin dönemlerinde tefsir çalışmaları anlatılarak tefsir tarihinin ilk dönemine genel bir bakış yapılmış, sonrasında asırlara göre düzenlenmiş müfessir halkaları oluşturulmuştur.

Bir sonraki bölüm ise ‘Kavram – Terim nedir?’ adını taşımakta ve ‘kavram’ ile ‘terim’ mefhumlarının açıklamaları yapılarak birbirlerine benzer ve birbirlerinden farklı özellikleri ortaya konmaktadır. Bu bölümü müteakip ‘Muallim Kimdir?’ bölümü yer almakta ve peygamberimizin muallim olması durumuna vurgu yapılmaktadır.

Kitabın bundan sonraki bölümü ‘Müfessir Kimdir?’ adını taşımaktadır ve kitapta oldukça geniş bir hacim kaplamaktadır. Öncelikle detaylı bir şekilde ‘müfessir’ in tanımının yapıldığı bu bölümde daha sonra kronolojik olarak tek tek 21 müfessir incelenmektedir. Bu inceleme esnasında müfessirlerin ilim yolculukları ve yaşadıkları coğrafya haritalarla desteklenerek gösterilmektedir. Ancak kitapta müfessirle ilgili bilgiler doğrudan aktarılmayıp okuyucunun çeşitli kaynaklardan araştırma yapması beklenmektedir. Her bir müfessirden sonra ise çeşitli kazanım değerlendirme formlarıyla öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu bölüm tefsir tarihi atlasının adeta bel kemiğini oluşturmaktadır.

Kitabın son bölümü ise ‘Kur’an’ın İnsandan Talebi Devam Ediyor: Kur’an Ve Ben/ Biz’ adını taşımaktadır ve Kur’an’ın tarihiliği, tarihselliği konularına değinerek bu konuda zihinlerde oluşabilecek soru işaretlerini cevaplamayı amaçlamaktadır ve son derece büyük bir ehemmiyet arz etmektedir.

Tefsir Tarihi Atlası Kitabı, bu bölümün ardından bilginin bütünlüğüne, Arap dili kurallarının kullanımına, müfessirlerin kaynak ve yöntemlerine dair haritalar ile son bulmaktadır.

 

2) TEFSİR TARİHİ ATLASI Ve UYGULAMA HARİTALARI Kitabını İlahiyat Tahsili Yapan Bir Arkadaşına Ve Genel Okuyucu Bir Arkadaşına Tavsiye Ederken Neler Söylersin?

Tefsir tarihi atlası kitabını ilahiyat tahsili yapan bir arkadaşıma tavsiye ederken onu bir başvuru kitabı yapabileceğini, özellikle görsel zekâya sahip ise içerisinde yer alan haritalardan ve kavram haritalarından çokça faydalanacağını söylerim. Kronolojik olarak sıralanmış müfessirler ile ilgili bilgi kartlarını çeşitli kaynaklar yardımıyla doldurmasının önemini ve her bir müfessir sonrası okuyucunun zihninde kalanları test etme imkânı sunan bu formların ona sağlayacağı katkıları ifade ederim. Bunun dışında kitabın geneline yayılmış olan bilginin bütünlüğü ve Kur’an’ı hayata tatbik etme yöntemi olan oku-düşün-anla-yaşa ilkesinden çokça istifade edeceğini belirtirim.

Tefsir tarihi atlasının ilahiyat alanına özel ilgisi olmayan yahut bu konuda akademik çalışmalar yapmayan genel bir okuyucuya hitap edeceğini düşünmüyorum. Bu kitap oldukça teknik bir kitaptır. Bu sebeple genel bir okuyucuya tavsiye edeceğimi düşünmüyorum. Fakat genel okuyucu kendi arzusu ile incelemek isterse ona oku-düşün-anla-yaşa genel ilkesi ve bilginin bütünlüğü kısımlarını incelemesini önerebilirim.

 

 

3) TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının EN YARARLI BEŞ BAŞLIĞI SENCE HANGİSİDİR?

Bu kitabın en yararlı beş başlığı:

·       Giriş (Kitabın yöntem ve teknik ve amaçlarını açıklaması bakımından)

·       Kur’an-ı Kerim ile karakterimi inşa ediyorum( oku-düşün-anla-yaşa)

·       Kur’an’ın insandan talebi devam ediyor. (tarihsellik-tarihselcilik)

·       Muallim kimdir?

·       Müfessir kimdir? ( müfessirlerin kronolojik sıralaması ve bilgi kartları)

 

4) TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır? (Örneklerle açıklayın.)

Kitapta tanıtılacak olan müfessir ve eserine dikkat çekilirken onun ilmi faaliyetlerine etki eden dönemin dini, siyasi, kültürel ve sosyal özelliklerini yansıtan haritalar ve bilgiler sunulmuştur. Böylece kültürel antropolojik okuma yapılabilmesi olanağı sağlamıştır. Tanıtılan müfessirin tefsir ilminden başka tarih, fıkıh, hadis, tıp ve diğer ilim alanlarında söz sahibi olduğu noktalarla ilgili örnekler sunulmuş ve böylece bilginin bütünlüğüne vurgu yapılmıştır.  Örneğin Taberi incelenirken onun ilim tahsili için ziyaret ettiği merkezler gösterilmiş, o dönemki İslam dünyasının görünümünü yansıtan harita sunulmuş ve Taberi’nin müfessir yönü dışında muhaddis ve fakih yönüne de dikkat çekilerek konuyla ilgili kavram haritası sunulmuştur. Ayrıca bu konuda bilgi alınabilecek kaynaklar da başlıklar altında zikredilmiştir.

 

 5) Eleştiri:

Tüm bu ifadelerimle Hocamızın sorularına naçizane cevaplarımdan sonra, yine Hocamızın yüksek hoşgörülerine sığınarak kitabın eleştirilebilecek yönlerini de ifade etmek isterim.

Tefsir tarihi atlası kitabı yeni bir yöntem ve bakış açısı getirmesi fikri bakımından gerçekten takdire şayan bir kitaptır. Bu yeni fikir; tefsir tarihini haritalarla ve çeşitli görsellerle destekleyerek, konuların anlaşılmasını kolaylaştırma ve zihinlerde daha berrak şekilde yer almasını sağlamayı amaçlıyor olmalıdır. Ancak kitap incelendiğinde birçok noktadan bu amaca hizmet etmekte yetersiz kaldığı görülmektedir. Örneğin kitabın ‘içindekiler’ kısmı kitabın içeriğini karmaşık bir şekilde yansıtmaktadır. 21 müfessirle ilgili kısım her ne kadar kitabın bel kemiğini oluşturuyor olsa da kitabın yalnızca bir bölümüdür. Hâlbuki içindekiler kısmına baktığımızda; içindekiler kısmı kitap yalnızca bu bölümden ibaretmiş izlenimi vermektedir. Diğer önemli bölüm isimleri ise geri planda kalmış gözükmektedir. Bu da okuyucunun kitapta aradığı konuya ulaşmasını güçleştirmektedir.

Ayrıca 21 müfessir işlenirken çeşitli kavram haritaları ve tarihi haritalar verilmişse de bunların müfessirin hayatıyla olan bağlantıları çoğu zaman açıklanmamıştır. Bu da zihinlerde bir kopukluğa neden olmaktadır. Bu müfessirler ve eserleriyle ilgili çalışma yapraklarında yer alan başlıkların, müfessirin incelendiği kısımda birkaç paragrafla bile olsa kısaca yer alması kitabı daha fonksiyonel hale getirebilirdi. Elbette okuyucunun kendi araştırasının yerini hiçbir hazır bilginin tutmayacağı bir gerçekse de, bu kitaba bir kaynak kitap özelliği kazandıracak bir özet bilgi zannımca bir ihtiyaçtır.   

Bu kitap üzerine çokça çalışılmış, yılların birikim ve tecrübesi ile hazırlanmış ve farklı bir teknik kullanılarak hazırlanmış sıra dışı bir kitaptır. Ancak kitap içeriği konu tasnif ve diziliminde daha sade ve anlaşılır bir tasarıma ihtiyaç duymaktadır.

 

 

 

 

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---

Bayram Maraşlı

19922777

Doktora

ESBAB-I NÜZUL

1.     TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının tanıtımı;

    T.T.A’sı[1] Tefsir Tarihi’nin geniş, yaygın bir araştırma alanına sahip olduğundan hareketle, yeni bir perspektiften Tefsir Tarihi’nin incelemeyi hedeflemektedir.[2] Serinsu’ya göre bugüne kadar yapılan çalışmalarda haritaların sağladığı kolaylıklar ve bağlamlar dikkate alınmamıştır. T.T.A ise söz konusu yaklaşımı benimseyerek, Müslüman kültür mirasının tefsir alanındaki bilimsel ürünlerinden, haritalar aracılığıyla yararlanabilmeye ve anılan bağlamları bir arada görmeye imkân sağlamaktadır.

Kitap 7 temel başlık, 21 üniteden müteşekkil -kronolojik olarak sunulmuş- 21 müfessir, 21 harita ve doldurulması gereken grafikler, daha sonra ise 21. yy. sonrasından Kur’ân’ın talepleri, bilginin bütünlüğü haritaları, Adap dili (irap) haritaları, bilginin bütünlüğünü haritalar ile mütalaa etmek, Müfessirler ve tefsirlerini kaynak ve yöntem tercihleriyle kıyas etmek başlıklarından oluşmaktadır. Genel olarak bu başlıklarda şu hususla ele alınmıştır:

1)    Giriş bölümünde; T.T.A’nın gayesi, tanıtımı, hedeflerini ve bu kitabı çalışırken takip edilmesi gereken metodu ele alınmıştır.

2)    Kavramlar ve Tanımları bölümünde; tebliğ, tebyin, amel, fıtrat, niyet, sabır vb. onlarca kavram şemalarla ve Kur’ân ve diğer bazı kaynaklara atıflar yapılarak izah edilmiştir.

3)    Tarih nedir bölümünde; grafikler ve haritalarla somutlaştırarak tarihin ne olduğu, hangi disiplinlerle bağlantılı olduğu, tarih okuma biçimleri, tarihin yöntemleri gibi usule ait konular ele alınmıştır.

4)    Tefsir Tarihinin 15 asrı bölümünde; grafikler çok yoğun kullanılmış. Bunula okuyucuya Kur’ân’ın indiği dönem ve sonrası için genel bir portre sunulması amaçlanmıştır.  Tarihte cereyan eden olayla ve tarih kaynaklarında geçen yerlerin fotoğrafları ve Efendimizin mektuplarının fotoğrafları verilmiştir. Genel olarak ise 15 asırlık Tefsir Tarihi’nin genel bir perspektifi sunulmuştur.

5)    Kavram nedir başlığında; kavramın ne olduğu etimolojik olarak, şemalarla ve örneklerle açıklanmıştır.

6)    Muallim kimdir başlığında; eğitimin amaçları, ilme olan teşvik ve ona verilen kıymet, peygamberlerin muallimliği, muallim kelimesinin tahlili üzerinde durulmuştur. Muallim oku-düşün-anla-yaşa ilkelerini hayata geçirmeye çalışan öğrenen, öğreten, örnek ve rehber olan kimsedir.

7)    Müfessir kimdir başlığında ise: birçok yönü ile bir alimin nasıl yetiştiği ve kim olduğu sorgulanmıştır.

Tüm bu başlıkların ardında 21 üniteden oluşan ve her ünitede bir müfessirin ele alındığı bölümler gelmektedir. Her bir müfessirin yaşadığı dönem hakkında genel bilgiler dönemin haritalarıyla birlikte verilmiş ardından da okuyucunun doldurması gerek boş grafikler sunulmuştur. Açıkçası bu grafikler haddinden fazla yer kapladığı için ikinci bir -çalışma- kitabı olarak ayrı basılsaydı daha iyi olurdu. Bu sayede derste asıl kitap işlenirken lisans öğrencisine çalışma kitabından ilgili bölümün doldurulması istenilebilirdi. Ayrıca bu şekilde kitabın taşınması ve kullanılması daha kolay olurdu.

21. ünitenin ardından Kur’ân’ın İnsandan Talebi Devam Ediyor başlığı altında tarihsellik ve tarihselciliğin analizi yapılmıştır. Yine tarihsellikle esbâb-ı nuzül arasındaki bağa değinilmiştir.

Daha sonra Bilginin Bütünlüğü Haritaları başlığı ile Kur’ân’ın metinleşme sürecinden başlanıp tüm İslami disiplinlerin oluşum süreçleri sade bir grafikle sunulmuştur…

2.     TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabını ilahiyat tahsili yapan bir arkadaşına ve genel okuyucu bir arkadaşına tavsiye ederken neler söylersin?

Öncelikle kanaatime bu kitap genel okuyucu kitlesine çok hitap etmemektedir. Kişi Kur’ân ve tarihine özel ilgili ise haritalar kendisine faydalı olacaktır. Ancak ne yazık ki bu kitap tek başına Tefsir Tarihi ihtiyacını karşılamamaktadır. Bu kitabı tefsir tarihi literatürüyle birlikte okuması gerektiğini söylerim. Tefsir tarihi literatürümüz bu tarz haritalardan yoksun olduğu kadar kitap da Tefsir tarihi açısından bilgi eksikliğini giderememektedir. Yine de kitabı tavsiye ederken bu tarz çalışmanın bir ekiple ve bir kurumla ayrıca sermaye ile yapılması gerektiğini, kitabın bu alandaki eksikliğe parmak bastığını ve bu alandaki eksikliği haykırdığını dolayısıyla ilahiyat öğrencisine ufuk açtığını söylemeden edemem…

3.     TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının EN YARARLI BEŞ BAŞLIĞI SENCE HANGİSİDİR?

 

                            I.          KAVRAMLAR VE TANIMLARI.

                          II.          TARİH NEDİR?

                       III.          KAVRAM NEDİR?

                       IV.          TEFİSR TARİHİNİN 15 ASRI.

                         V.          KUR’ÂN’IN İNSANDAN TALEBİ DEVAM EDİYOR.

 

4.     TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır?

Kitap Tefsir Tarihi alanında kaleme alınmış bir eser olmakla birlikte bilginin bütünlüğü baştan sona kullanılmıştır. Birçok örnek vermek mümkün olmakla birlikte en bariz olanı tarih bilgisi sunulurken coğrafya ilminden de istifade edilmiştir. Bunu tüm ünitelerde görmek mümkündür.

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---

 

Adı Soyadı: Tuncay ALTINIŞIK

Sınıfı ve Şubesi: Bütünleşik Doktora

Öğrenci No: 19952701

1. Ödev:

Tefsir tarihi atlası ve uygulama haritaları kitabının her bir başlığını tek tek tanıtarak özelliklerini belirten bir makale yazın.

                            Tefsir Tarihi Atlasını Yakından Tanıyalım

Kuran, Allah’ın insanlığa son hitabıdır. Bu son hitabında Allah, birçok ayet-i kerimede hitabının üzerinde düşünmeye, onu anlamaya ve anlamlandırmaya dair mesajlar vermektedir. Söz ve davranışları ile Kuranın canlı müfessiri olan Hz. Peygamberin vefatı sonrasında Kuran-ı Kerimin anlaşılması için insanlar bir dizi faaliyet içinde olagelmiştir. Tefsir faaliyeti denen bu faaliyetleri gerçekleştiren insanlara da malum olduğu üzere müfessir denilmiştir. Her müfessir Kuran ayetleri hakkında yorum ve görüşlerini ortaya koymuştur.

Tarihi süreçte, müfessirlerin ve tefsir eserlerinin sayısı arttıkça muazzam bir birikim oluşmuştur. Bu bağlamda gerek müfessirlerin gerekse eserlerinin incelendiği tefsir tarihine ilişkin çalışmalar da ortaya konulmuştur/konulmaktadır.  Tefsir Tarihi Atlası isimli çalışma da bu kapsamda ortaya konan önemli bir çalışmadır. Geçmişten günümüze tefsir tarihine ilişkin birçok çalışma ortaya konmuştur. Her çalışma, kendi döneminin imkân ve sınırlılıkları içerisinde ortaya konabilmektedir. Bu yönüyle bakıldığında, her yeni çalışma, fiziki ve teknik imkânların gelişmişliği doğrultusunda, geçmiş örneklerine göre daha fazla imkânlar içinde sunulma şansına sahiptir. Bununla birlikte geçmiş çalışmalar ile mukayese edileceğinden dolayı da potansiyel dezavantajlara da sahip olabilecektir. Bu çerçevede Tefsir Tarihi Atlası çalışmasını tanıtmaya ve değerlendirmeye gayret göstereceğiz.

Çalışmanın giriş bölümünde, atlas tarzı bir çalışmanın neden tercih edildiği ve kitabın özellikleri ile kullanımına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. Orada zikredildiği gibi Tefsir Tarihi Atlası, tefsir tarihine bütüncül bir bakış açısıyla bakabilme imkânı sunmaktadır. Tefsir eserinin hangi sosyo-kültürel, tarihi, coğrafik vb. bağlamda ortaya konmuş olduğunu araştırmacıya gösterebilmektedir.

              Sonraki bölümde kavramlar ve tanımlarına yer verilmiştir. Düşünmenin temel aracı olan kavram ve terimlerin, bilgi üretiminde oynadıkları rol, müfessirlerin kavram ve terim tercihleri, bunların yorum farklılıklarına yansımaları gibi hususların mütalaa edilmesi ve görülebilmesine imkân sağlanmıştır.

              Tarih nedir ve tefsir tarihinin on beş asrına dair bölüm, eserin temel hedefi olan tefsir faaliyetinin hangi bağlamlarda ortaya konduğunu en güzel şekilde resmetmektedir. Burada her bir müfessirin dün-şimdi-gelecek üçgeninde bir faaliyet içerisinde tarihi inşa ettiği görülmektedir. Tefsir ameliyesinin sosyo-kültürel unsurlar doğrultusunda geçirdiği değişim ve dönüşümler, tabaka tabaka ortaya onmaktadır. Aynı zamanda on beş asırda oluşan muazzam birikim gözler önüne serilmektedir.

              Muallim ve müfessir tanımlanarak tefsir ve tevillerin insani boyutlarına dikkat çekilmiştir. Müfessirin, bir coğrafyada doğduğu, devrindeki ilim merkezi olan başka coğrafyalara seyahat ettiği, yetiştiği çevrenin imkân ve sınırlılıklarının tefsirine etkileri gibi hususlar ortaya konmuştur.

              Tefsir Tarihi Atlası’nın en özgün taraflarından birini bilginin bütünlüğü kavramına yapmış olduğu vurgudur. Tarihi süreçte zaman zaman gözden kaçan/kaçırılan bilginin farklı yönlerinin, birbirini destekleyip tamamlayan parçalar olduğuna dikkat çekilmiş ve örnekler sunulmuştur.

              Tefsir faaliyetinde belirli düzeyde Arapça kullanımı kaçınılmazdır. Tefsir Tarihi Atlası sunduğu i’rab haritaları ile araştırmacının işini kolaylaştırmıştır. Derli toplu sunulan haritalar sayesinde araştırmacının dil öğrenimi ve kullanımına katkı sağlamayı başarmıştır.

Son bölümde yer alan müfessirler ve tefsirlerini kaynak ve yöntem tercihleri ile mukayese etmek uygulama haritaları ile de araştırmacıya, kitap boyunca ortaya konan bilgileri kullanarak değerlendirme yapma imaknı sunulmaktadır.

Sonuç olarak Tefsir Tarihi Atlası’nın, teknik imkanlardan yararlanılarak, birden fazla duyu organı ve zeka çeşidine hitap edebilme başarısı sağlayan özgün bir çalışma olduğunu söyleyebiliriz.

2. Ödev:

Tefsir tarihi atlası ve uygulama haritaları kitabını ilahiyat tahsili yapan bir arkadaşına ve genel okuyucu bir arkadaşına tavsiye ederken neler söylersin?

Tefsir Tarihi Atlası klasik tefsir usulü veya tefsir tarihi çalışmalarından farklı olarak, birçok bilgiyi bir arada sunarak araştırmacıya ciddi kolaylıklar sağlamaktadır. Tefsir eserleri ortaya konulurken var olan farklı bağlamları bir arada görme imkânı vermektedir. Böylelikle tefsir eserlerinin arka planlarını daha görünür kılmaktadır. Aynı şekilde tefsir eserlerinde ve tevillerdeki farklılıkların kaynaklarının anlaşılmasını sağlamaktadır. Araştırmacının bilginin bütünlüğü yaklaşımını elde etmesine, Arapça dil kurallarının tefsir eserlerinde uygulamasına katkı sağlamaktadır.

Tefsir Tarihi Atlası eğitim-öğretim materyali geliştirmenin tefsir ve tefsir tarihi alanında başarılı bir pratiği olarak karşımızdadır. Gelişen teknik imkânların analitik düşünceyi destekler şekilde sunulmuş halidir. Uygulama haritaları ile de araştırmacıya öğrendiklerini ölçme ve değerlendirme imkânı sağlayan bir çalışmadır. Bu yönleri ile okunup incelenmesini tavsiye edebiliriz.

3. Ödev:

Tefsir tarihi atlası ve uygulama haritaları kitabının en yararlı beş başlığı sence hangisidir?

1-      Müfessir kimdir?

2-      Geçmiş- şimdi ve gelecek.

3-      Bilginin bütünlüğü uygulama haritaları.

4-      Müfessirler ve tefsirlerini kaynak ve yöntem tercihleri ile mukayese etmek uygulama haritaları.

5-      Tefsir tarihinin on beş asrı.

4. Ödev:

Tefsir tarihi atlası ve uygulama haritaları kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır? (örneklerle açıklayın.)

              Tefsir Tarihi Atlası kitabında bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım, tefsir-hadis-fıkıh bütünlüğü uygulama haritaları ile ortaya konmuştur. İslami ilimler dendiğinde ilk akla gelen ilimler, hiç şüphe yok ki tefsir, hadis ve fıkıhtır. Bu ilimlerin tarih ve usulleri incelendiğinde görülecektir ki, İslami bilgi bir bütündür ve çeşitli adlar altında ortaya çıkmış olan İslami ilimler bu bütünün ayrılmaz birer parçası ve farklı cephelerden görünümleridir. Her birinin ortaya çıkış amacı hakikati yansıtmaktır. Yani gayeleri ortaktır ve o gaye de insanları hakikatle buluşturmak, Kuranın ve dinin mesajlarının anlaşılmasını sağlamaktır. Örneğin; Yemâme Savaşı’nda 80 kadar hafızın öldürülmesi neticesinde Kuranın cem edilmesi gündeme gelmiştir. Burada maksat sahih olarak Kuranın öğrenilmesi, insanların bu noktadaki ihtiyaçlarının giderilmesidir. Aynı şekilde farklı gayelerle hadis uydurma faaliyetleri baş gösterince hadis ilminde bunlar tetkik edilip ortaya konmuş ve sahih dinin insanlara ulaşması hedeflenmiştir. Fıkıh ilminde de ahkâm, insanların ihtiyacını giderecek; onlardan bir mefsedeti kaldırıp fayda sağlayacak şekilde ele alınmıştır. 

 

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---

TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI ÖDEVİ

 

Adı-soyadı: Mustafa Yılmaz

Sınıfı: Doktora

Öğrenci nu.: 19922780

 

1. Ödev: TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının her bir başlığını tek tek tanıtarak özelliklerini belirten bir makale yazın.

 

Önsöz:

            Burada öncelikte "Tefsir Tarihi Atlası" kitabının neden kaleme alındığından ve Tefsir Tarihi alanındaki hangi boşluğun doldurulması istendiğinden bahsedilmektedir. Tefisr Tarihi'nde bugüne kadar haritaların sağladığı kolaylıklar ve bağlamlar dikkate alınmamıştır. Tefsir Tarihi Atlası ve Uygulama Haritaları, söz konusu yaklaşımı benimseyerek, Müslüman kültür mirasının tefsir alanındaki bilimsel ürünlerinden haritalar aracılığıyla yararlanabilmek ve anılan bağlamları bir arada görmeye yardımcı olmak amacıyla tasarlanmış bir çalışmadır.

            Eserde 3 tür harita'nın kullanıldığından bahsedilmektedir. Bu haritalarla, yorumun (te’vîl) kimin tarafından, ne zaman, nerede ve hangi bağlamda, nasıl bir kaynak ve yöntem tercihiyle veya farklılaşmalarıyla, hangi tefsir özelliğiyle yapıldığının, kavramların ve tefsir din dilinin nasıl kullandığının, üslup ve kavramların kullanılmasındaki farklılıkların ortaya konulması hedeflenilmiştir.

            Diğer yandan müfessir bu faaliyetinde dil, mantık, belâğat, tarih, felsefe, hadis, fıkıh, kelâm, tasavvuf, tıp, astronomi vd. alanlardaki birikimini te’vilinde/yorumunda kullanmaktadır. Haritalardaki başlıklar, mütalaa ve değerlendirme önerileri aracılığıyla hem söz konusu olguya dikkat çekmek hem de birçok disiplinin bilimsel üretimlerinden yararlanmanın gereği vurgulanmak istenmiştir.

 

Giriş:

            Bu kısımda bazı sorulara cevaplar verilmektedir. Örneğin "Neden Tefsir Tarihi Atlası" sorusuna, nasıl tasarlandığı ile ilgili bilgi vererek, tefsir metinleri müzakere edilirken tefsir tarihi konusunda yapılacak okumalara eşlik edecek bilginin pratiğe aktarılması / kullanılır kılınması aracı olarak tasarlandığını ifade ederek cevap verilmiştir. Ayrıca hicri I-XV arasında yaşamış müfessirlerin hayat hikayeleri harita üzerinde gözlemlenebilmektedir. Böylece doğum ve vefat tarihlerinin, nereli olduklarının, eğitimi nerede ve kimden aldıklarının, hocalıklarının, yetiştirdikleri talebelerin, tefsirlerindeki kaynak ve yöntem tercihlerinin bilgisi elde edilecek ve bütün bu hususlar arasındaki bağlantı tespit edilecektir. Bir klasik tefsir metnini okurken tefsirlerin telif edilmelerinin farklı koşullarını tarihsel ve coğrafi bağlamını bilerek okumak, müfessirleri, eserlerini ve ne yapmak istediklerini kavramak açısından faydalı olacaktır. Bu eserde bu hususa dikkat edilmiştir.

            Eserde klasik tefsir metinleri seçilmiştir, çünkü alanın ana konularını, temel sorularını ve ana problemlerini, kavramların kullanılışını ve anlam içeriklerini tanıma süreçlerini, farklı anlamlar ve yorumlarla daha anlamlı kılmaya katkı sağlamaktadır.

            Eser "Öğrenme Hedeflerinde" tanımlanmış kazanımların gerçekleştirilebilmesi için güncel öğretim tekniklerine uygun bir yaklaşımla hicri on beş asırda yaşamış müfessirleri ve telif ettikleri tefsir eserlerini tefsir tarihi taritaları ve uygulama haritalarıyla uzaktan öğretim ilkelerine göre incelemek/öğrenmek için hazırlanmış farklı özellikler taşıyan bir kitaptır. Ayrıca bu eser, Tefsir Tarihi'nin bilimsel entellektüel iklimi ve bizim bizatihi tefsir alanına bakış biçimimizde sebep olduğu değişim süreci hakkında bir fikir edinebilme imkanı sağlamaktadır. Kitapta Tefsir Tarihi, haritalar aracılığıyla ve uygulama haritalarıyla anlamlı bir bütünlük halinde dile getirilmek istenmektedir. Bunu için de kavramlara büyük önem atfedilmiştir ve ünite başlarında kullanılan kavramlar hakkında bilgi verilmiştir. Din dilinin bilinmesinin gerekliliği ve önemi üzerine açıklamalar yapılmıştır. Uygulama haritalarına hangi gözle bakılması gerektiği ve çalışmada nasıl faydalanılması gerektiği hususunda açıklamalar yapılmıştır. Son olarak da kazanımlardan bahsedilmekte ve kitabı hangi yöntemle takip etmek gerektiği açıklanmıştır.

 

Kavramlar ve tanımları:

            Bu bölümde Tefsir Tarihi çalışırken bilinmesi gereken temel kavramlar hakkında bilgi verilmektedir. Çünkü bu kavramlar hakkında bilgi sahibi olunmadan yapılan okumalar her daim eksik kalacaktır ve sağlıklı bir neticeye ulaşılamayacaktır. Kavramalara bazı örnekler: anlam küre, mütalaa, müzakere, münakaşa, oku-düşün-anla-yaşa, tebliğ/tebyin, ihtilaf/hilaf, insan ve zihniyetleri, vahiy, tevhid, din, şeriat vb.

 

Tarih nedir?

            Bu bölümde ilk önce "tarih"in tanımı yapılmaktadır. Tarih: İnsan topluluklarının geçmişte meydana getirdikleri olayları, birbirleriyle olan ilişkilerini, sosyal ve ekonomik durumlarını, yer ve zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkileri içerisinde, belgelere dayalı olarak, objektif bir biçimde inceleyen bir sosyal bilimdir. Akabinde olay, olgu, zaman, tarihin konusu, tarihte sebep-sonuç-yer-zaman ilişkisi, tarihin amacı-yararları ve tarih öğrenmenin önemi hakkında bilgi verilmektedir. Devamında insanlık tarihi atlası, tarih öncesi dönemin özellikleri ve merkezleri haritası, tarih çağlarının genel özellikleri haritası, alfabetik yazıların gelişim tarihi haritası, İslamiyetten önce asya haritası, vb. atlas ve haritalar verilmektedir.

 

Tefsir Tarihinin on beş asrı:

            Bu bölümde tefsir tarihinin on beş asrı haritalarla mütalaa edilmiştir. Bu haritalarda tefsir tarihinin 15 asırlık tarihsel süreci Kur'an-insan ilişkisi, Kur'an'ın insandan temel talebi "oku-düşün-anla-yaşa" çerçevesinde takdim edilmiştir. En başından itibaren tevhid çizelgesi verilmiştir, Hz. Peygamber'in (sav) tebliğ ve tebyini ile oluşan nüzul ortamı resmedilmiştir. Hz. Peygamber (sav) zamanında tefsir, Onun oku-düşün-anla-yaşa metodu ve fotoğraflarla Medine, Mekke ve hicaz hakkında bilgi verilmiştir. Sahabe dönemi tefsir ve özellikleri, tabiiler dönemi tefsir ve özellikleri, tebe-i tabiiler döneminde tefsir, tefsirin tedvini, rivayet tefsirinin ortaya çıkışı, müfessirler ve tabakaları, günümüzde tefsir faaliyetleri gibi konular hakkında geniş malumat verilmiştir.

            Bir sonraki bölümde kavram-terim hakkında, kavramların seçikliği-açıklığı, her kavramın bir tarihinin oluşu, öznellik-nesnellik gibi konular hakkında bilgi verilmiştir.

 

Muallim kimdir:

            Burada en başta Hz. Peygaöber'in (sav) bir muallim oluşundan, insanın eğiten ve eğitilen bir varlık oluşundan, eğitimin amaçlarından, İslam'ın eğitim ve öğretime verdiği değerden, Hz. Allah'ın (cc) insan ile ilişkisinin ilim temelli oluşundan ve muallimin öğrenen, öğreten, örnek ve rehber oluşundan bahsedilmektedir. Bütün bunların temeli oku-düşün-anla-yaşa'ya dayanmaktadır.

 

Müfessir kimdir:

            Ailesi, hocaları ve çevresi vardır. Bunların temelinde oluşan bir kişiliği vardır. Bütün alimler bir eğitim-öğretim / talim ve terbiye sürecinden geçmiştir. İlim, yetenekler, siyasal ve toplumsal yapı, çevre ve kültür, tarih ve coğrafya gibi faktörler bir alimin/müfessirin kişiliğini oluşturmaktadır. Bu şekilde senelerce çalışarak ve ilimlerle uğraşarak ilim-irfan-hikmet'te maharet ve imtiyaz kazanıyorlar. Her şeyin ötesinde Allah'ın kelamına hizmeti bir şeref telakki ediyorlar. Biligini bütünlüğü gereği bir alim hem müfessir, muhaddis, fakih, mütekellim ve mutasavvıf olabilmektedir.

 

            Bu bilgilerin ardından 21 ayrı müfessirin hayatından, yaşadıkları dönemle alakalı (haritalı) tarihi/siyasi/ilmi/kültürel ortamdan, ziyaret ettikleri ilim merkezlerinden, hocalarından bahsedilmektedir. Bütün bunların müfessirin fikir ve düşünce dünyasını, kişiliğini etkilediği vurgulanmıştır. Bunların sonrasında talebelerin doldurmaları gereken bölümler gelmektedir (müfessirin hayatı, tefsirinin özellikleri, ayetin sebeb-i nüzulu, ayetin tefsir, hadis ve fıkıh açısından doğurduğu sonuçlar, vb).

 

Kur'an'ın insanlardan istediği: OKU-DÜŞÜN-ANLA-YAŞA

Bilginin bütünlüğü meselesi tefsir, hadis ve fıkıh özelinde haritalarla verilmiştir.

Arap dili kurallarının kullanım haritaları verilmiştir.

Bilginin bütünlüğü ilimlerin hülasası haritalarıyla mütalaa edilmiştir.

 

2. Ödev: TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabını ilahiyat tahsili yapan bir arkadaşına ve genel okuyucu bir arkadaşına tavsiye ederken neler söylersin?

 

            Hem ilahiyat talebeleri hem de genel okuyucular kitabın belli kısımlarından istifade edebilirler. Örnek olarak "tefsir alanının kavramları", "tarih nedir" kısmının tamamı ve bu bölümde verilen tarih haritaları, "tefsir tarihinin 15 asrı" doğduğu yer ve günümüze kadar geçirdiği bütün evreler (tefsir tabakaları), "muallim ve müfessir kimdir" kısımları tefsir tarihine ilgi duyan herkes için çok faydalı bilgiler içermektedir. Bu bilgiler, alışılmış tefsir tarihi kitaplarından farklı olarak, haritalar ve kurulan bağlantılar/bağlamlar vasıtasıyla okuyucunun zihnine daha kolay ve etkili yerleşmektedir.

            Ayrıca bu kitapta klasik tefsir tarihi kitaplarında bulamayacağımız çok faydalı gördüğüm bilgiler de mevcuttur. Örneğin terih nedir? faydası ve önemi nedir?, Muallim ve müfessir kimdir?, Kur'an'ın/Allah'ın (cc) insanlardan istediği şey nedir?, Bilginin bütünlüğü ve önemi nedir? gibi konular tefsir tarihinin (ilim tarihinin) seyrini anlamamız ve kavramamız açısından ve resme bir bütün olarak bakabilmemiz açısından önemlidir.

            Özellikle müfessirler (21 ünite) hakkında bilgi veren ve devamında okuyucu tarafından doldurulması gereken ünitelerin hoca gözetiminde doldurulması gerektiği kanaatindeyim. Aksi taktirde okuyucudan beklenen şeyin anlaşılamayacağı ve verimli doldurulamayacağı kanaatindeyim. Dolayısıyla bu kısmın genel okuyucuya hitap etmediği kanaatindeyim. Ayrıca Arap dili kurallarının kullanım haritaları ve ilimlerin hülasası haritaları sadece genel okuyucu için değil, ilahiyat talebeleri için de müderris olmadan anlaşılması oldukça zor bölümlerdir.

 

3. Ödev: TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının EN YARARLI BEŞ BAŞLIĞI SENCE HANGİSİDİR?

- Tefsir tarihinin on beş asrı

- Muallim ve müfessir kimdir?

- Kavramlar ve tanımları

- Bilginin bütünlüğü uygulama haritaları

- Tarihsellik ve esbab-ı nüzul

 

4. Ödev: TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinlerarası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır? (Örneklerle açıklayın.)

 

            Kitabın hemen her yerinde bilginin bütünlüğü ve disiplinlerarası yaklaşımın örneklerine rastlayabiliriz. Haritalar kullanılmış, tablolar yapılmış, mahza tarih hakkında bilgiler verilmiş, bazı bölgelerin coğrafyası ve siyasi durumu hakkında malumat verilmiş, bazı bölgelerde örneğin felsefenin etkisi haritalarla verilmiştir.

            "Müfessir kimdir" kısmında bir alimin yalnızca bir alanda değil birçok alanda bilgi sahibi olduğunu gördük ve bunların hepsinin onun kimliğini/kişiliğini oluşturduğunu gördük. Dolayısıyla Kur'an'ın yorum ve tefsirinin sadece Kur'an tefsirlerinde değil, bütün bir Müslüman dünyanın kültür ve medeniyet ürünlerinde ve dokularında aranması gerektiğini gördük.

            Ayrıca özellikle müfessirlerin konu edindiği ünitelerde nerede doğdukları (coğrafya-siyaset), yaşadıkları dönemde İslam dünyasının durumu, ilim elde etmek için hangi merkezlere gittikleri, orada hangi hocalardan hangi ilimleri tahsil ettikleri (tefsirin yanısıra hadis, fıkıh, vb), o merkezlerde hakim olan "ekol", vb. konular özellikle haritalar yardımıyla izah edilmiştir. Her alimin bu bilgiler ışığında değerlendirilmesi gerektiği (kültürel antropolojik okuma), çünkü daha önce de dediğimiz gibi bütün bu faktörlerin alimin ilmî kişiliğinin oluşmasında ve fikri açıdan olgunlaşmasında rol oynağı vurgulanmıştır.

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---

Adı-soyadı: Esma Uysal
Sınıfı ve şubesi: Doktora 1. Dönem
Öğrenci nu.: 19922779

1. Ödev:
TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI
Kitabının Tanıtımı ile ilgili Makale

 

TEFSİR OKUMADA YENİ BİR YAKLAŞIM: TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI

 

Tefsir ilmi Kur’an’ın ilk iniş tarihinden itibaren daha ismi konulmadan dahi Mü’minlerin ilgilendiği İslâmî ilimlerin en eski ilim dallarından olmuştur denilebilir. Her ne kadar ilerleyen zamanlarda müstakil bir ilim halini almış, tarih içinde usulü belirlenmiş olsa da tefsir Kur’an ayetlerinin inmeye başlamasıyla birlikte vücut bulmuştur desek herhalde hata etmiş olmayız. Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) de aynı şekilde ilk müfessir olarak Kur’an’ı tefsir etmiştir.

Allah’ın ayetlerinden muradın ne olduğu kuşkusuz ona inanan ve uygulamaya çalışan her Müslüman için merak konusu olmuştur. Ve bu sebeple tarih boyunca çabalar hep bu minval üzere gelişim ve değişim göstermiştir.

İlk müfessir olan Hz Muhammed (s.a.v) devrinde vahiy süreci devam ettiği ve peygamber hayatta olduğu için herhangi bir karışıklık ve muhalefetten söz etmek mümkün değildir. Yine aynı şekilde her hangi bir belirsizlik ve kapalılık da mevcut değildir. Ancak Peygamberin vefatı ile vahyin sona ermesi, üzerinden zamanın geçmesi ile Kur‘an’ın anlaşılması meselesi farklı bakış açılarını gündeme getirmiştir. Yöntemler ne kadar farklı, kullanılan dil ve araçlar çeşitli olsa da aslında bütün bu çabalar tek bir amaç içindir. O da Kur’an’ı okumak- düşünmek- anlama yaşamaktır.

Bu ulvî amaç uğruna sarf edilen çabalar asırlar boyunca hız kesmeden devam etmiştir. Toplumdan topluma, kültürden kültüre farklı usuller ile hep bu gayeye hizmet edilmiştir.

Şüphesiz Türk milletinin İslam’la müşerref olmasının ardından Müslüman- Türk alimler de bu uğurda bir çok çalışmaya imza atmış arkalarında sayısız eserler bırakmıştır. Allah hepsinden razı olsun.

Günümüz de de bu yönde birçok İslam coğrafyasında pek çok akademisyen bu gaye ile çeşitli çalışmalar projeler gerçekleştirmektedir. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde Tefsir alanında görev yapan Prof. Dr. Ahmet Nedim Serinsu hocamız oku-düşün-anla-yaşa ilkesini seslendiren biri olarak bu gayeye matuf yeni bir çalışma ortaya koymuştur. Tefsir Tarihi Atlası ve Uygulama Haritaları adını verdiği bu çalışma yepyeni bir üslupla hazırlanmıştır. Bizim yıllardır okuduğumuz tefsir alanında yazılmış eserlerden farklı bir bakış açısıyla ortaya konan bu eser, öğrenciyi pasif bir okur olmaktan çıkarıp aktif bir araştırmacı olmaya sevk etmekte, onu okumaya düşünmeye anlamaya yaşamaya ve anladığını da ifade etmeye sevk etmektedir. Bu yönüyle yeni bir çığır açtığını söyleyebileceğimiz bu çalışma 2019 yılında Grafiker Yayınları’ndan çıkmıştır. Eseri incelediğimizde çalışmanın, Önsöz, Teşekkür, Giriş, Kavramlar ve Tanımları, Tarih Nedir? Tefsir Tarihinin On beş Asrı, Kavram- Terim Nedir? Muallim Kimdir? Müfessir Kimdir?  Bölümlerinden sonra İbni Abbas ile başlayan Aişe Abdurrahman ile son bulan 21 müfessirin yer aldığı ve kitabın yarıdan fazlasını teşkil eden kronolojik olarak nüzul asrından günümüze kadar geçen 15 asırdan seçilmiş müfessirlerin işlenmesi için ayrılmış kısımdan  ve “Kur’an’ın İnsandan Talebi Devam Ediyor…Kur’an ve Ben/Biz: Bugün ve Yarın”, Arap Dili Kurallarının Kullanım Haritaları, Bilginin Bütünlüğünü İlimlerin Hülasası Haritalarıyla Mütalaa Etmek, Müfessirler ve Tefsirlerini Kaynak ve Yöntem Tercihleriyle Mukayese Etmek Uygulama Haritaları bölümlerinden oluştuğunu görmekteyiz.  Bu genel tanıtımdan sonra eserin her bir başlığını tek tek ele almak suretiyle tanıtmaya çalışacağız.

Önsöz: Hocamız bu kısımda tefsir alanında geniş bir külliyatı bulunduğunu ancak tahlil ve terkiplere yer veren çalışmalar ihtiyaç olduğunu bu sebeple yepyeni bir perspektiften konuya yaklaşarak tefsir tarihini ele aldığını ve bunu yaparken de sathîlikten uzaklaşmak ve haritaların sağladığı kolaylıklardan yararlanarak bu tefsir tarihinin anlaşılması metodunu izlediğini açıklamaktadır.  Çalışmanın amacı, haritalardan yararlanmak suretiyle Müslüman kültür mirasının tefsir alanındaki ürünlerinden yararlanarak bağlamları bir arada görmeye yardımcı olmaktır.[1]  Bu kısımda üç türlü harita kullandığını açıklayan hocamız bu haritaları şu şekilde açıklar.

1.                          Ünitede ilk olarak ilk olarak verilen ve müfessirin ilm3i seyahatlerini gösteren harita. Bu haritaları Esra Erdoğan Şamlıoğlu Googlemaps’te hazırlamıştır.

2.                          Müfessir, tefsiri ve yaşadığı dönemin öncesi, sonrası veya yakın dönemle ilişkin siyasî, coğraf3i v. Haritala, tablolar ve levhalar. Bu haritalar hazır kaynaklardan alınmıştır. Bu haritalarla müfessirin yaşadığı coğrafya ve siyasi ortam bağlamında değerlendirilmesini kolaylaştırmak hedeflenmiştir.

3.                          Bir müfessir ve tefsir eserinden hareketle tefsir alanının temel konularını ve meselelerini, yaklaşımlarını, tefsir din dili kavramlarını ve kullanım şekillerini, tefsirin içeriğini kavramaya, açıklamaya ve yorumlamaya imkân vermek üzere hazırlanmış uygulama haritaları.

Bu kısımda bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşımın benimsenmesi hedeflenmiş, bilgi işçiliğini tasarımcı düşünme ile sürdürme ve sonunda da şura çalışması yapabilme kabiliyeti kazandırmak gaye edinilmiştir. [2]

Hocamız bu çalışmasının önsözünde son olarak bu çalışmasını oku-düşün-anla yaşa bilgi işlemeciliği ile Kur’an’ın hayata yansıması çalışmaları denizinde bir damla olarak kabul edilmesini niyaz etmektedir. Âmin.

Teşekkür: Hocamız naif kişiliği ile bu kısımda bu eserin ortaya çıkmasında katkısı olduğunu düşündüğü öğrencilerinden başlayarak birçok kişiye teşekkür etmektedir. Bu eseri tefsir ve tefsir tarihi üzerine yaptığı çalışmalarının samimim bir meyvesi olarak nitelemektedir.

Giriş: bu kısım kendi içinde;

 a)  Neden Tefsir Tarihi Atlası?

b) Neden Klasik Tefsir Metinleri?

c) Tefsir Tarihi Atlası Nasıl Bir Kitaptır?

d) Tefsir Metnin Okumaya Başlıyorum.

e) Uygulama Haritalarını Çalışmaya Başlıyorum, Öğrenme Hedefleri, Kitapları Çalışırken

Başlıkları altında genel bilgiler vermektedir. Verilen bilgilerle eser üzerinde çalışma yapmak için zemin hazırlanmakta klasik tefsir metinlerinin bu ilim içindeki tartışması yerine dikkat çekilmektedir. Bu çalışma ile tefsir ilmi alanında iz bırakmış yazılı klasiklerin okunması için zemin hazırladığına dikkat çekilmiştir.

Kavramlar ve Tanımları: bu bölümde eserde kullanılan terimler, kavram ve anlam içerikleri olarak açıklanmıştır. Bilginin bütünlüğünü amaçlayan ve bu sebeple tefsir tarihi ve atlaslarla coğrafya ilmin bir arada veren bu eserde okuyucunun zihninde anlam bütünlüğünü sağlamak için kullanılan kavramlar giriş kısmından hemen sonra açıklanmıştır. Bu tercihle ilimlerim oluşum sürecinde karşımıza çıkan kavram kargaşasının önüne geçilmiştir. Zira aynı kavrama farklı anlamlar yüklemek bilginin bütünlüğü amacın zedelemektedir. Bu kavramlar hocamızın Kur’an Nedir? Eserinden alınmıştır. Bu bölümde anlam küre, mütalaa, vecih, müzakere, tebliğ amel, fıtrat, niyet, vahiy, İslam, şeriat, tevhid, sünnet, Kur’an, hanif, ayet gibi bu alanda sıkça kullanılan pek çok terim için Türkçe sözlük ve Dini Terimler Sözlüğü ve bilimsel sözlüklerden yararlanılarak sağlam bir zemine oturtularak bir kavram çerçevesi çizilmiştir. Böylece okuyucunun eseri incelerken hocamızın kullandığı terimleri hangi anlam küre içinde kullandığını bilmesi ve kastedilen mananın tam olarak aynı yönde anlaşılması hedeflenmiştir.  Bu bölüm mükellef teriminin izahı şile son bulur. Hocamız mükellef: 1. sorumluluk ve yükümlülük taşıyan kişi. 2.  aklî dengesi yerinde, ergenlik çağına ulaşmış, dinin emir ve yasaklar karşısında sorumlu bulunan birey olarak (DİA) tanımlar.[3]

Tarih Nedir?  “Tarih: insan topluluklarının geçmişte meydana getirdikleri olayları, birbirleriyle olan ilişkilerini, sosyal ve ekonomik durumlarını, yer ve zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkileri içerisinde belgelere dayalı olarak objektif bir biçimde inceleyen bir sosyal bilimdir.” Şeklinde tanılayan hocamız bu bölümde tarihin hammaddesini yer, zaman, insan, olay olarak tarihim kaynaklarını da yazılı ve yazısız kaynaklar olarak verir.

Tarihi olayların değerlendirilmesinde nesnel olabilmek için bir tarihi olayı meydana geldiği dönemin koşullarının dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çeker. Bu bölümde yer alan İnsanlık Tarihi Haritaları, Prehistorik Dönemin Özellikleri ve Merkezleri Tablosu, Tarih Çağlarının Genel Özellikleri Haritası, Alfabetik Yazıların Gelişim Tarihi Haritası, İslamiyet’ten Önce Asya haritası, İslamlığın Yayılış Haritası, Nil- Amu Derya Bölgesi haritaları, Bereketli Hilal Haritası Bilim Haritaları ve Felsefe Haritaları ile okyucunun gözünde o devrin ortamı hakkında görsel bir tesir bırakmak ve bilgi olarak öğrenilen şeylerin görsel  zekâ ile desteklenmek suretiyle zihnen bir bütünlük oluşturulması sağlanmıştır.[4]

Tefsir Tarihinin On beş Asrı:  Tefsir Tarihini Haritalarla Mütalaa Etmek: Eserin bu kısmında hocamız Hz. Adem (a.s)’dan Hz. Muhammed (s.a.v)’e kadar geçen tevhit mücadelesinin çizelge halinde gösterimlerinden başlayarak Kur’an’ın nüzul ortamından başlayarak günümüze kadar geçen 15 asrı yer yer çizelgelerle, yer yer şemalarla ve grafiklerle görsel bir şekilde ortaya koymuştur. Bu süreç içinde Kur’an-insan ilişkisi, Kur’an’ın insandan temel talebi, oku-düşün-anla-yaşa çerçevesinde takdim edilmiştir. Hocamız daha önce zikri geçen kavramlarla birlikte bu çizelgelerin mütalaa edilmesin tavsiye etmekte böylece eserde hedeflenen bilginin bütünlüğü ile yaklaşım eserin kendisini inceleme esnasında da ilim yolcularına kazandırılma sağlanmış olmaktadır.

Bu kısımda hocamız kendi arşivinden ve farklı arşivlerden elde ettiği fotoğraflarla nüzul ortamını görsel olarak yansıtarak Tefsir Tarihi’ni Siyer ile Tarih ve Coğrafya arasında bağ kurmak suretiyle mütalaa etmeyi hedeflemiştir.

           Tefsir ilminin geçirdiği aşamaları da ayrı ayrı şemalar halinde Sahabe, Tabiun, Tebe-ü tabiin, tedvin olarak ele almış ve bir bütünlük halinde birbirleriyle olan bağını ortaya koymuştur.  Bu kısmın son tarafında ise nüzul asrında başlayarak müfessirlerin tabakalarını her bir tabakada yer alan başlıca müfessirleri kronolojik olarak sıralamıştır. Müfessirlerin doğum ve vefat tarihleri bilgisi ile birlikte ve her bir tabakayı kendine has bir sayfada ve sayfada da ayrı ayrı 15 asır içine o tabakanın yerine şematik olarak işaret etmek suretiyle ele almıştır.  Bölüme günümüzde tefsir faaliyetlerinin şematik tablosu ile gösteren hocamız Kuran ve Ben/Biz başlığı altında  “Kur’an’ı Kerim’in anlam referanslarına ulaşmak ve değerlerle yaşanan bir Kur’an tasavvuruna erişmek,  Kur’an’ın insanın anlam arayışı serüvenine cevap verişini kendi tarihinde keşfetmek için: oku-düşün- anla-yaşa” demektedir.[5]

 Kavram- Terim Nedir? Bu kısımda hocamız kavram’ın lügat manası olan sıkıca tutmak, sarmak, kaplamaktan başlayarak bu kavram ile ilgili anlam dünyasını enine boyuna ele almıştır. Burada dikkatimizi çeken hususlar kavram ile ilgili verilen bilgilerin şematik unsurlar eşliğinde verilmesi ve kavramın bir önerme gibi doğru ya da yanlış olma vasfı taşımadığı, her insanın kendi yaşantısı boyunca oluşturduğu anlam dünyasına göre kavramı içini doldurduğu ifade edilmiştir. Kavramın soyut ve genel bir anlam taşıdığı, değişmeyen yönüyle nesnel bir seçiklik, değişen vasfı ile de öznel bir açıklık özelliği taşıdığının çok özenle izah edilmesidir. Burada amaç ilim talebesine ilim tarihi boyunca neden aynı kavramla aynı şeyin kastedilmediğinin yani zaman içinde kavramlara yüklenen anlamların değişiminin bilgisi verilmiştir. Din, ahlak, kültür, din eğitimi, tefsi tevil, tarih, tarihsellik kavramlarına herkesi tatmin edecek tek bir cevabım verilemeyişinin reel aynı zamanda insan doğası gereği normal bir durum olduğu izah edilmiştir. Bu sebeple aynı kavram üzerinde pek çok farklı tanımlamalara şahit olmamız kaçınılmaz bir sonuçtur.[6]

Terim ise dil aracılığı ile kavramı ifadesidir. O kavramın bizatihi kendisi değil onun dil aracı ile ifadesi olarak şekilsel bir simgedir.

Muallim Kimdir? Bu kısımda ise hocamız eğitimin tanımını yaptıktan sonra İslam’ın ilmi ile ilgili temel prensiplerine dikkat çekerek her insanın yaratılış itibariyle hem öğrene hem de öğreten olma vasfını beraberinde bulundurduğunu bu vasfın en baskın örneklerinin kaçınılmaz olarak peygamberlerde muallim vasfı olarak oraya çıktığını ifade etmektedir. İslam’ın ilk emrinin oku olması, ilmin teşvikine dair hadisler, oku- okutçuların üstün tutulması, Allah Teâlâ- insan ilişkinin ilim temelli bir ilişki oluşu, ilin bir ibadet oluşuna dikkat çekilmiştir.

Muallim kelimesi tahlil edilerek bu kelimenin özünde öğrenen, öğreten, örnek, rehber manalarını taşıdığı örnekler üzerinden izah edilmiştir. Rasulullah(s.a.v)’ın bir muallim olarak günümüzde- nüzul asrından 15 asır sonra- ortaya konan bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak öğretmeyi gerçekleştirmiş bir muallim olduğuna vurgu yapılmıştır. Peygamberimiz(s.a.v)’in eğitim- öğretim siyasetinin de oku-düşün-anla-yaşa üzerine kuruluş bir sistem olduğu şema ile gösterilmiştir.[7]  

 

 Müfessir Kimdir?  Bu kısımda müfessirin aile hocaları ve çevresi içinde yetişen biri olmasına dikkat çekilerek bu kişinin bize yansıyan iki yönü olduğuna dikkat çekilmiştir. Birincisi: âlim oluşu, ikincisi: örnek insan oluşudur.

Bir âlimin eğitim sürecinin ezber ile başlayan eğitim süreci tablo halsinde verilmiştir. Âlimin müktesebatının oluşumunda etkili olan amiller onun kişiliğinin ilmi kişiliğine tesiri çerçevesinde şablon olarak verilmiştir.

Bir âlimin aynı zamanda geçtiği evreler ile bir muallim oluşu ve bu alimin müfessir, muhaddis, fakih, mütekellim, mutasavvıf, müerrih, hekim olma vasıflarını da barındırmakla zihnen bilginin bütünlüğünü sağlamış olduğu ifade edilmektedir.

İlmin bir dünyevi bir de uhrevi olmak üzere iki yönü olduğu vurgulanmış bilginin dönüşümünün yani ürün haline gelişinin de eserler talebeler münazara ve münakaşalar yoluyla olduğu gösterilmiştir. Neticede müfessirin bilgileri, yaşantısı, kültür ve bilgi düzeyine göre metni açıkladığını ve öğrencilerinin ve çağdaş âlimlerin onun hedef kitlesi olduğu toplum ve hayatın da içinde yaşadığı toplum, ili seyahatleri içinde geçirdiği toplumlar ve hayatın nihayetsiz meseleleri olduğu ifade edilmiştir.

Aslında her müfessirin ortaya koyduğu eseri tarihte Kur’an’ın insanın anlam arayışına cevabı budur demesidir. Bize olan katkısı da budur.[8] Kendi zamanının cevabı olarak tarihseldir. İşte bize bu eser o zamanın cevabı hakkında bilgi vermektedir.[9]

Eserin 166. sayfasında 510. sayfasına kadar kronolojik olarak 15 asırdan seçilen müfessirler sırasıyla şu başlılar altına ele alınmıştır:

1. İbni Abbas: müfessirin doğumundan ölümüne ziyaret ettiği ilim merkezleri haritası: bu harita bütün müfessirlerin bölümünde bulunduğu için her birinde tekrar zikretmeyeceğiz. İslam Tarihinin Ana Başlıkları, İslam Tarihinin Ana Evreleri Haritası, Halifeliğin Serüveni Haritası, İslam Uygarlığının Genel Özellikleri Haritası, Hz. Muhammed (s.a.v) Zamanı Siyasî coğrafya, Hac Kervanı Yolları Haritası, İbni Abbas’ın Yaşadığı Dönemde Doğu ve Güney Asya Haritası, İbni Abbas’ın Yaşadığı Dönemde İslam Dünyası Haritası.
2. Mukatil b. Süleyman: İlk Mütercimler, Feylosoflar, Bilginler, 9. yy.da İslam Dünyası, Eşzamanlı Devlet Tablosu
3. Sufyân es-Sevrî.
4. el- Ferrâ: İlk Klasik Arap Edebiyatçıları, 9. Miladî Asırda İslam Dünyası ve Komşuları Haritası
5. Ebû Ubeyde.
6. et- Taberî: et- Taberî’nin Yaşadığı Dönem Sonrası İslam Dünyası, Fıkıh Alimleri Haritası, “Şer’i Bir Kararın Türetilmesi” Haritası
7. Ebû Mansûr Maturîdî: İmam el- Mâturîdî’den Önce Türkistan, el- Maturîdî’nin Coğrafya Haritası, Karşılaştırmalı Kronoloji: Orta Dönemlere Geçiş( 945-1118), Bireysel Devletlerin Kronolojisi 945-1118, Müslüman Edebiyatçılar, Bilim Adamları, Filozoflar ve İlahiyatçılar(945-1118), Türkistan Haritası
8. el-Mâverdî: İmam Mâverdî Döneminde Siyasî Coğrafya I., İmam Mâverdî Döneminde Siyasî Coğrafya II.
9. el-Begavî: el Begavî’nin Yaşadığı Dönemde Siyasî Durum I., el Begavî’nin Yaşadığı Dönemde Siyasî Durum II.
10. ez- Zemahşerî:
11. Fahruddîn er- Râzî: er- Râzî’nin Füru İlimlerdeki Hoca Silsilesi,, Râzî Döneminde Düşünce Hareketleri Haritası, er- Râzî’nin Te’lif Tarihleri Tespit Edilebilen Eserlerinin Listesi
12. el- Kurtubî: İmam Kurtubî’nin Ülkesi Endülüs Haritası, 11. ve 15. Yüzyıllarda Endülüs, Endülüs Haritaları
13. el-Beydâvî: el- Beydâvî’nin  Yaşadığı Dönemde Türkistan
14. İbn Kesîr: İbn Kesîr Döneminde Siyasî Coğrafya I., İbn Kes3ir’in Yaşadığı Dönem ve Siyasî Coğrafya II.
15. Ebussuûd:  Ebussu3ud Öncesi Siyasî Coğrafya, Ebussu3ud Dönemi Siyasî- Coğrafî Hareketler Haritası, Ebussu3ud Öncesi Siyasî Coğrafya I., Ebussu3ud’un Yaşadığı Dönemde Siyasî Coğrafya II., “ Dünya Gücü Osmanlı” Haritası I., “Dünya Gücü Osmanlı” Haritası II.
16. İsmail Hakkı Bursevî: Bursevî’nin Yaşadığı Dönemde Siyasî Coğrafya, “Arayış Yıllarıénda Osmanlı Haritası, 17. yy.da Osmanlı Haritası
17. Mahmûd el- Âlûsî: Mahmûd el-Âlûsî’nin Yaşadığı Dönemin Öncesinde Siyasî Coğrafya, Mahmûd el-Âlûsî’nin Yaşadığı Dönemde Siyasî Coğrafya, “Çağlara Göre Avrupa’nın Özellikleri” Haritası
18. Muhammet İzzet Derveze: Derveze’nin  Yaşadığı Dönemde Siyasî Coğrafya I., Derveze’nin  Yaşadığı Dönemde Siyasî Coğrafya II., “ I. Dünya Savaşında Osmanlı Cepheleri” Haritası
19. Seyyid Kutub: Seyyid Kutub’un Coğrafyası: Afrika I., Seyyid Kutub’un Coğrafyası: Afrika II., Seyyid Kutub’u Etkileyen Siyasi Coğrafya I., Seyyid Kutub’u Etkileyen Siyasi Coğrafya II., Seyyid Kutub’u Etkileyen Siyasi Coğrafya III.
20. İbn Âşûr:
21. Âişe Abdurrahman:

Görüldüğü gibi yukarda her bir müfessir için farklı haritalardan yararlanılmıştır. Bununla her bir müfessirin kendi yaşadığı ortam ve zaman içinde değerlendirilmesine yardımcı olunmuştur.  Kendi ortamında değerlendirildiği takdirde ancak o müfessirin ne demek istediğini anlamamız mümkündür. Bu sebeple bu yöntem oldukça verimli bir yöntem olarsak karşımıza çıkmaktadır.

Hocamız bu bölümde her bir müfessir için ayırdığı bölümlerde ilk olarak ilim talibini müfessiri tanımasını hedeflemiş ve Müfessirimizi Tanıyalım sayfasında, müfessirin adı, ailesi, öğrenim hayatı ve hocaları, etkileyen âlimler, görevleri, eserleri, etkileyen olaylar, yetiştirdiği talebeler bölümlerinde çerçeve içinde öğrencinin doldurması için boşluklar bırakmıştır.

Müfessir ve Tefsirinin Özellikleri sayfasında ise yine boşluklar bırakarak yaşadığı dönem ve tefsirinin özellikler ile ilgili bilgilerin doldurulması istenmiştir.

Arapça Tefsir Din Dili Gramer ve Lügat sayfasında müfessirin tefsirinden alınan bir metinden hareketle Sözlük Kartı, Kalıp İfade ve Cümleler, Dilbilgisi kuralları ile ilgili okuyucunun bilmediği kelime ve kullanımları öğrenmesi ve müfessirin bunları nasıl ve ne anlamda kullandığını kavraması amaçlanmıştır.

Tefsir Rivayeti Hikâye Haritası I ile ayet nedir başlığı ile sebebi nüzulü ile ilgili tespit edilen ayet bu ayetin nüzulüne kimin sebep olduğu, ne zaman ve nasıl sebep olduğu, olayın meydana geldiği yer bilgilerinin doldurulası ve rivayetin sebebi nüzul rivayeti im yoksa sebebi nüzul değerlendirmesi mi olduğunun tespiti istenmektedir.

Tefsir Rivayeti Hikâye Haritası 2 ile elde edilen bilgilerin bilginin bütünlüğü içinde değerlendirilerek tefsir, hadis, fıkıh ilimleri açısından ele alınması istenmiş ve ne öğrendim sorunsun cevabı istenmiştir.

Tefsirlerin Kaynak ve Yöntem Tercihi Çerçevesinde Ayetten Ne Öğrendim Haritası sayfasında ise örnek metinde ele alınan ayetlerin iki farklı tefsirden okunması müfessirlerin yorumlarındaki benzerlik ve farklılıkların tespiti istenmiştir. Ayet, ayetin ana fikri, kelimeler, kalıp ifadeler ve deyimler, müfessirin ayeti inceleme metodu, sonuç ve ayetten öğrendiğim değer çerçevelerinde yer alan boşlukların doldurulması istenmiştir.

Surenin Ana Konuları Ağacı sayfasında ise sure hakkında genel bilgilerin yerleştirilmesi hedeflenmiş; surenin nerde indiği, kaç ayet olduğu, adı hakkında bilgiler, nüzul sebebi, kavramlar ve kelimeler, Kur’anî  bütünlük, surenin ana konuları ağacı ile ilgili bırakılan boşlukların doldurulması istenmiş ve surenin içeriği ve ana konusu ile ilgili üç kavram ve üç cümle yazılması, surenin adap talimi ve karakter inşası ile ilgili tespit edilen ayetlerin ve bu ayetle elde edilen kazanımın oku-düşün-anla,yaşa parolası çerçevesinde ifade edilesi istenerek ilmin amil olma vasfı ön plana çıkarılmıştır.surenin içeriğine göre güncel değerleri anlatan üç cümle oluşturulması istenmiştir.

Ayet-i Kerime Konu Ağacı sayfasında ise talebeden sureden seçtiği bir ayetle ilgili ayet, meali, müfessirin o ayeti tefsirindeki yaklaşımı, müfessirin ayet hakkında yaptığı 3 yorum istenmektewdir.  Müfessirin yorumuna göre ayetten elde edilen kazanımlar ve onu hayata yansıtma ile ilgili düşünceler istenmiş oku-düşün-anla-yaşa parolası ile bu ayetin değerlendirilmesi içeriğine göre güncel değerleri anlatan üç cümle yazılması istenmektedir.

Üniteden Ne Öğrendik? Haritası sayfasında Müfessir ve tefsir ile ilgili elde edilen bilgilerin giriş gelişme sonuç bölümü halinde yazılması ve üç soru oluşturulması istenmiştir.  

Kur’an-ı Kerim’le Karakterimi İnşa Ediyorum ( Adab Talimi) Haritası (oku-düşün-anla-yaşa ) sayfasında Kur’an’dan Değer başlığı ile her bir müfessir için 21 adet değer tespit edilmiş ve okuyucudan bu değerle ilgili onda çağrışım yapan üç soru istenmiştir.  Her bir müfessire ait bölümde verilen farklı ayetlerle ilgili ayetin metninin ve mealinin okunması ve günlük hayatımızda etkin bir şekilde kullanmak için bu ayetlerden elde edeceğimiz kazanımları günlük hayatımızla ilişkilendirip oku-düşün-anla-yaşa düsturunu fiilen gerçekleştirmemiz hedeflenmiştir.[10] 

 “Kur’an’ın İnsandan Talebi Devam Ediyor…Kur’an ve Ben/Biz: Bugün ve Yarın”:

Bu bölümde Bugünün Dünyası ve Yarının Haritası, 20. yy.da Müslümanları Dünyaya Dağılımı, İslam Tarihinin Ana Başlıkları, Felsefe Geleneklerinin Tüm Dünyayı Kapsayan Bağlantıları başlıklarıyla İslam tarihi ve coğrafyası ve kültürünün gelişimi ilgili tablolar ve haritalar vasıtasıyla görsel olarak ortaya konmuştur.

Hocamız bu bölümde tarihselliğin ne olduğu üzerine mülahazalar yaptıktan sonra sonuç olarak şu değerlendirmelere yer verir: Ku’an’ın soyut bir düşünüş değil pratiğe aktarılacak bir hidayet rehberi olduğu, her kavramın kullanıldığı çevre içinde özgün olarak ele alınması gerektiğine vurgu yapar. Bu kavramları kullananları kavramları hangi anlamda kullandıklarının anlaşılması için tarif etmesi gerektiği, kavramların anlaşılıp içselleştirilmesi için bunun çok önemli olduğu, esbabü’n-nüzulden en güzel şekilde faydalanmak için de bu yaklaşımın gerekli olduğu bu sayede de ayetlerin doğru anlaşılmasının sağlanabileceği üzerinde durur.[11] 

Arap Dili Kurallarının Kullanım Haritaları,

            Bu kısımda irap haritalarına yer verilmiş Arap dili özellikleri sebebiyle klasik metotta irap alametleri –ref’, nasb, cer- şeklinde kural ve örnekleriyle izah eden tablolar halinde verilmiştir.[12]

 Bilginin Bütünlüğünü İlimlerin Hülasası Haritalarıyla Mütalaa Etmek:

            Bu bölümde I. İsbâtu Hudûsi Âlem ve  Hakâiku Eşyâ, II. Evvelu’l-İlmi Ma’rifetullâh III. Bed’u’s-Semavâti ve’l-Ard. Allah: Nuru’s-Semavati ve’l- Ard, IV. İlmu Usûli Fıkh I. V. İlmu Usûli Fıkh 2,  VI. Usûlü’l- Hadis isimlerin de söz konusu ilimlerin hülasa haritalarına yer verilmiştir.[13]

 Müfessirler ve Tefsirlerini Kaynak ve Yöntem Tercihleriyle Mukayese Etmek Uygulama Haritaları:

Bu kısımda ilim talebesinin değerlendirme yapması için eserde adı geçen 21 müfessir ve eser ile ilgili genel değerlendirme ve mülahazalar için uygun boşluklar bırakılmıştır. Bu boşluklarda müfessirin doğum ve vefat tarihleri, yaşadığı dönem, bulunduğu tefsir tabakasının ne olduğu, tarih ve şehir,  tefsiri basılı ı basılmışsa hangi baskı özelliği ile basılmış, öğrencileri, hangi müfessirlere kaynak olduğu,  ünite kazanımları, öğretici not, tefsirinde kaynak ve yöntem tercihi, tefsirin özellikleri, kullandığı tefsir din dili, gramer tahlilleri, şiirle dil tahlili, belagat tahlilleri ile ilgi bilgileri yazılması istenmiştir.[14]

Prof. Dr. Ahmet Nedim SERİNSU hocamızın Tefsir Tarihi Atlası ve Uygulama Haritaları isimli eserini başlıklar halinde tanıtmaya çalıştık. Eser baştan sona büyük bir titizlik ve incelikle hazırlanmıştır.. Kapağında yer alan resimler hakkında dahi bilgi verilmiştir. Bu eser bir dersin belli bölümlerinde ele alınacak  bir eser değil başlı başına bir dönem dersi olarak okutulmak suretiyle faydası hasıl olacak son derece kapsamlı ve emek isteyen bir derinliktedir. Her bir müfessir bir derya niteliğinde olup teker teker işlenmesi ve hoca rehberliğinde mülahazalar yapılması gereken bir hacme sahiptir. Bu kısa süre zarfında imkânlar nispetinde okuyup anlamaya çalıştık ve kendi anlam küremizde oluşan düşünceleri ifade etmeye çalıştık.  Büyük emek verildiği ortada olan bu çalışma için âcizane bir öneride bulunmak isterim. Her bir müfessirin tefsirlerinin Arapça metininden bir sayfa eklenmesi mümkün olursa eseri eline alan bir kişi müşahhas olarak ilgili tefsir menin görmüş olacaktır. Zira bir metni konu içinde sıcağı sıcağına ve kitap üzerinde okumanın bırakacağı tesir ekrandan ve üzerinden zaman geçtikten sonra okumanın tesirinden kat kat fazla olacaktır.  Ayrıca hoca ile mütalaa edilecek olan kısmın farklı bir ciltte basılmasının eserin taşınmasındaki güçlüğü ortadan kaldıracağını düşünüyorum. Ben her türlü notu derhal kitaba yazma kanaatinde olduğum için hocamızın mütalaa esnasında vereceği bilgileri doğrudan eser üzerine not etmek isterim. Ancak sağlık problemleri nedeniyle taşıma sıkıntısı benim için oldukça sorun teşkil etmektedir.

2.Ödev:
TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI
kitabını ilahiyat tahsili yapan bir arkadaşına ve genel
okuyucu bir arkadaşına tavsiye ederken neler söylersin?

            Bu eserden tam olarak istifade edebilmek için öncelikle İslamî ilimlerin tarih ve usullerinin bilinmesi gerekir. Bu sebeple bu eseri tavsiye ederken ilahiyatçı arkadaşlara bu alt yapının tekrar gözden geçirilmesini tavsiye ederim. İkinci adım alarak hocamızın bu eserinden tam anlamıyla istifade edebilmek için hocamızın bundan önceki çalışmaları olan Kur’an Nedir? Kur’an ve Bağlam eserlerinin mutlaka okunması gerektiği tavsiyesinde bulunurum. Zira bu eser aslında önceki çalışmaların bir neticesi olma özelliğindedir. Burada o eserlerde izah edilen olgulara telmih niteliğinde ifadeler olması hasebiyle bu husus son derece önemlidir.

Yine bu eseri tavsiye ederken klasik ilim usulümüzde eserlerin hoca ile okunması ne kadar önemliyse bu eserin de hoca ile okunmasının çok önemli olduğuna dikkat çeker ve hoca ile yapılacak mülahazaların elde edilecek kazanımı en üst seviyede tutacağını ifade ederim.

Bu eserden azami derecede istifade etmek için biraz uzunca bir zaman diliminin ayrılmasını ve bunun için uzun soluklu bir çalışma yapmak gerektiğini çalışmaya başlarken buna göre bir plan yapılmasını tavsiye ederim.

Genel okuyucuya ise bu eserden faydalanabilmesi için şayet ilgi duyuyorsa alt yapı hazırladıktan sonra bu eseri okumasını tavsiye ederim. Bana göre hoca ile verim alınabilecek bir çalışma olduğu için bunu hoca nezaretinde yapmasını öneririm.

3. Ödev:
TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI
kitabının EN YARARLI BEŞ BAŞLIĞI SENCE HANGİSİDİR?

1. Bana göre bu kitabın en yararlı başlıklarını ilki Kavramlar ve Tanımları başlığıdır. Çünkü kavram kargaşasını gidermeden müellifin kastını anlamak mümkün değildir.

2. İkinci olarak Tefsir Tarihinin On beş Asrı başlığı çok önemlidir. Çünkü bir müfessiri ve eserini tam olarak anlamak onun yaşadığı dönemi anlamak öncesi ve sonrası bilmekle mümkündür.

3. Üçüncü olarak Müfessir Kimdir? Başlığı çok önemlidir.  Çünkü müfessirleri ele almadan önce bu kavramın anlam küre içinde neye karşılık geldiğinin bilmek son derece önemlidir.

4. Dördüncü olarak 21 müfessirin ele alındığı bölüm çok önemlidir. Seçilen her bir müfessir kendi asrı içinde bilinmesi gereken klasik haline gelmiş ve iz bırakmış müfessirlerdir. Bu ilimle meşgul olan her bir birey bu müfessirleri ve eserlerini tanımalıdır.

5. Son olarak da Kur’an’ın İnsandan Talebi Devam Ediyor bölümü elde edilen bilgilerin günümüz tefsir anlayışı ile değerlendirip harmanlanması açısından son derece önemlidir.

4.Ödev:
TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır? (Örneklerle açıklayın.)

Bilginin bütünlüğü ve disiplinler arsı yaklaşım bu eserde en başta hocamızın kavramları ele almasıyla kendin göstermiştir. Eseri n başında verilen kavramlar Kuran Nedir? Eserini okumayı bilgide bir bütünlüğün sağlanması için adeta şart koşmuştur. 

Tarih nedir başlığı altında verilen bilgilerin tarih- tefsir ilişkisinin tefsir ilminin tarih olmazsa anlaşılmayacağı gerçeğini gözler önüne sermek bakımından önemli bir örnektir. Tefsir de bir yönüyle tarihi bir üründür ve tarih içinde ortaya çıkması ve kendi tarihi içinde anlaşılmasının gerekliliği sebebiyle tarih ile arasında kopmaz bir bağ bulunmaktadır.

 Müfessir Kimdir? Başlığında müfessirin bilginin bütünlüğünü zihninde sağlamış bir fakih, bir muhaddis, bir müerrih, bir mütekellim olması ile birlikte bir müfessir oluşu disiplinler arası yaklaşım sağlanmasının da bu yolla gerçekleşmesi bu konunun son derece somut bir örneğidir.

21 müfessirin işlendiği uygulama haritalarında ayetlerden elde edilen kazanımların fıkıh hadis lügat ilimleri ve ahlaki ilimler açısından değerlendirmeye tabi tutularak ön plana çıkarılması bu yaklaşımın okura kazandırılmasına son derece önem verildiğini ve gayenin oku-düşün-anla-yaşa olduğunu her defasında canlı tutmanın önemsendiğini göstermektedir.

Eserin nerdeyse büyük bir bölümünü teşkil eden haritaların varlığı ve onlara olan ihtiyaç da müfessir ve eserinin anlaşılması için coğrafya ilminin ne kadar önemli bir yer işgal ettiğinin göstergesi niteliğindedir.

Esrin son kısmında verilen İslam İlimlerinin usul bilgilerinin hülasası bu ilimlerin birbirinden ayrılmaz bir bütün olması hasebiyle ihtiyacı gidermesi açısından son derce önem arz etmektedir.

Tefsir eserlerinin dilinin Arapça oluşu ve metinlerin anlaşılması için irabın önemi sebebiyle irap haritalarına yer verilmesi de tefsi-dil bilimlerinin bütüncül bir bakışla değerlendirildiğini göstermektedir. Aslında en başında en sonuna kadar her bir ünite başlığı ve izah edilen konular ve talep edilen bilgiler hep bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşımı kazandırma amacını gütmekte ve okuyucuyu bu noktaya sevk etmektedir. Bu da konunun anlaşılması için son derce önem arz eden bu yaklaşımı kazanmamız açısından son derece müstefad olmuştur.

Saygılarımla…

 

 

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---

 Mouna Baker 19922734   

Tefsir Doktora 1. sınıf  

 

1 ) Tefsir Tarihi Atlası’ nın tanıtımı

“Tefsir Tarihi Atlsı ve Uygulama Haritaları” bir kitap değildir. O, aslında çok güzel bir yolculuktur. Bize insan tarihi ilk dönemden modern tarihe kadar getiriyor. “Ama neden ki? O İlahiyatın tefsir bir kitabı değil mi?” soru sörabilirsin. Bence, o sırada bir kitap değildir. Bu kitabın yazarı, bize ilim bir yolculuktur ve alim olmak için beş tefsir kitabı okumak yeterli değil. Müfessir olmak için bu yolculuk girmak zorundasın. Yolculuk insanın kendisini tanımakta başlıyor? Insan kimdir? Nerden geldi ? Geldekten sonra bu dünyadaki nasıl yaşamış ve ne yapmiş? Ne hedflanmış? Bu soralar Kitaptan ilk bölumü cevablaniyor. İnsan kendisini anlamak için anlam küresi anlamak lazım.

Bu nedeniyle kitabın ilk bölümü kavramlar ve tanımları hakkında bahsidıyor.  Tefsirci olarak, insan ve zihniyetleri nasıl işler ve tevhid sureci bilmak gerekiyor. Daha Kuran-ı Kerim-in özellikleri çok iyi ezberlemek zorundayız. Çünkü Müffesirin kıymetli  malı ve mülkü  Kurandır.

 İkinci bölümü, Tarih Nedir? Bazı başlık okuyacak kendisine "bana ne!” düşünebilir.“Ben tarihci değilim !” Ama dur bir dakika, Kuran tefsiri görevini yapmak için tarihte dönmek zorundayız. Esbabu elnuzul tanımak için biz tarihten olayların yeri,zamanı, dönemi ve konusu araştırmak ıhtıyacımız var ve bunlar Tefsirciler olarak rivayetler ve vakılar adılar veririz. Bu sebeble, Haritalar kitabta vardır. Bu bilgileri  zihnimiza daha yakınlaşmak için yazar kitabını eklendi. Kuran tüm insanlar için geldi ve tebleğinde tüm coğrafyalar ve asırlar göz önünde bulundurmak ıhtıyacımız vardır. 

Üçünü bölümü, Tefsir Tarihinin On Beş Asrı, bize Hz Peygamberimizin tarihı başlıyor. Fotolarıyla ve harıtalarıyla, biz ilk Kuran’ın olaylar ve sonraki tefsir tarihi yolculuğunu  anlatıyor. Tefsirçi, şimdi işini biliyor, İnsanın ve Kuran-ı Kerimin tarihi iyi biliyor ama Müfesirin kavramın ve rolünü çok iyi anlamak gerikiyor. Bunun için dördüncü, beşinci ve altıncı bölümler: (Kavram – Terim Nedir?, Muallim Kimdir? ve MüfessirKimdir?) kıymetli hocamız kitabın içinde koydu. Kitapta bu kadar geldik ve tefsir öğrencileri  yolu yolunu gösterdiğin  ve kendilerini Müffesir olarak tanıyabilir .

Son bölümü, yolculuk başlamadan once başka Müffesirlerin yolculuğu nasıl oldu anlaştıktan sonra yolculuğun yapabilirler, daha güzel yolunu giderler ve döğru yolundan çıkmak ihtimali azaltıyor. Bu sebebiyle, kitabı yermi bir müfessirlerin yolculuğu  gösteriyor, ilk tefsir dönemden bugüne kadar, onların aile, etkileyen alımları, etkileyen olaylar, öğretim hayatı ve hocaları, görevli, eserleri, yetiştirdiği talebeler ve tefsirinin özellikleri bahsidyor. Kitabin en önemli özelliği Müfessirlerin kısmı praktık kıtabı gibi hazırlandı. Yani, Kitabın yazarı, değerli Hocamız Prof. Dr.  Ahmet Nedim SERİNSU, Müfessirler kısmı doldurmadı bize sadece başlıklar verdi ve bizden yolculuğumuz başlamadıkten öncesi onlara dikkatli bahsetmek, anlamak ve  yolculuklarından örneğin ve  ibreti almak istiyordu.

 

2) TEFSİR TARİHİ ATLASI Ve UYGULAMA HARİTALARI Kitabını İlahiyat Tahsili Yapan Bir Arkadaşına Ve Genel Okuyucu Bir Arkadaşına Tavsiye Ederken Neler Söylersin?

Müfessir olmak istersen, bu kitabi yolculuğu katılmak  gerekiyor. İlim ve Kuran Kerim gerçekten anlamak için  bu kitap tevsıye ederim. İçindeki  Müfessirler ve ayetler ağacı sana daha practık ve anlamak veriyor. Yeterli sınavı girmeden öncesi, bu kitabında  inceleme ve çalışmayı çok iyi yap.  

 

3. TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabının EN YARARLI BEŞ BAŞLIĞI SENCE HANGİSİDİR?

1. Tarih Nedir?

2. Tefsir Tarihinin 15 Asrı: Tefsir Tarihini Haritalarla Mütalaa Etmek

3. Muallim Kimdir?

4. Müfessir Kimdir?

5. Yirmi- bir   Müfessirlerın Kısmı

4) TEFSİR TARİHİ ATLASI ve UYGULAMA HARİTALARI kitabında “bilginin bütünlüğü ve disiplinler arası yaklaşım” nasıl ele alınmıştır? (Örneklerle açıklayın.)

1. Tarih Nedir? Bölümünde, Yazar, tarih anlatmak için cografı harıtaları kullandı. Burasi, Tarih ve coğrafya bilginin bütünlüğü gösterir.

2. kitab Müfessirler Tabakatı anlatmak için tablolarla ve hangi senede Müfessirler geldiler. Burasi Tarih ve Tefsir bilginin bütünlüğü gösterir.

3.Alimların ilim yolculuğu ve bilgilerini anlatmak için  siyasi ve tarihi Haritalar gösterir. Burasi Tarih, Tefsir, siyaseti  ve coğrafya  bilginin bütünlüğü gösterir.

---

0 Yorum - Yorum Yaz

---