Kur’ân-ı Kerim, -kendi tabiriyle- tüm insanlığa bir hidayet rehberi olarak indirilmiştir. Dolayısıyla Kur’ân’ın muhatabı insanın bizzat kendisidir. Dolayısıyla insan, Kur’ân’ı bir hayat reçetesi olarak okumalıdır. Bunun için de insanoğlu, Kur’ân’a karşı “oku-düşün-anla-yaşa” sorumluluğunun daima farkında olmalıdır. Zira Kur’ân’a karşı sorumluluğunu en iyi şekilde yerine getiren Hz. Peygamber, en son mertebede, Kur’ân’ı yaşanan bir hayat haline getirmiştir. Hz. Peygamber’in “beşikten mezara kadar ilim öğreniniz” düsturuyla insan, hayatının her aşamasında öğrenmeyi ve tatbik etmeyi kendine bir şiâr edinmelidir. Zira insanın fıtratına devamlı bir anlama/anlamlandırma merakı vardır. Bunun için Kur’ân insana rol model olarak Hz. Peygamber’i “güzel bir örnek” tabiriyle örnek göstermiştir. Hz. Peygabmer’in örnekliğinin kaynağı olan Kur’ân’ın hayata daha iyi bir şekilde yansıtılabilmesi için asırlar boyuca müminler Kur’ân’ı daha doğru anlama çabasına girmişlerdir. Bu çabanın ilk neferleri sahabe ve tabiun olmuştur. Hz. Peygamber’den günümüze kadar gelen Kur’ân’ı anlama çabaları birbirinden birtakım farklılıklar ihtivâ etse de, bu tefsirleri okuma usulümüz temelde aynı olmalıdır. Zira bir tefsir öncelikle, diğer İslamî ve fennî ilimlerden bağımsız bir şekilde okunmamalıdır. Burada ilimlerin (daha doğrusu bilginin) bütünlüğü göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca bu tefsirleri kaleme alan müfessirlerin bir zaman ve mekandan bağımsız yaşamadıkları göz önünde bulundurulmalı ve tefsirler, o günün dünyası da dikkate alınarak okunmalıdır. Bir tefsir okunmadan önce müfessirle ilgili pek çok bilgi edinildikten sonra, müfessirin bu tefsiri niçin kaleme aldığı veya hangi özellikleri öne sürdüğü tespit edilmelidir. Müfessirin yorumladığı ayetleri, diğer İslamî ilimlerle de değerlendirmek ve ayeti, günümüze nasıl tatbik edeceğimizi düşünmek, tefsirin anlaşılması açısından daha faydalı olacaktır.    

İLH-440 Tefsir Metinleri Dersi Ödevi

Adı Soyadı: Muharrem Metin Özbek, 17070167

Konu: “Kur’an Nedir?” ve “Kur’an’ın Bütünlüğü Üzerine” kitaplarından öğrendiklerinizi “Tefsir Tarihi Atlası’nda” nasıl uyguladığını anlat. Ve şu soruları açıklamış ol.     

1. ‘Bilginin bütünlüğü’ ve

2. ‘disiplinlerarası çalışmak’ zaviyesinden bakarak

3. ‘bir tefsir nasıl okunur?’

     Kur’an-ı Kerim; insan hayatının bütün dönemlerine hitap eden, bütün aşamalarını sevk ve idare edebilecek evrensel mesajlara sahip tek ilahi kitap olarak, anlaşılması ve hayata taşınması sayesinde hayatın anlamına, insanın fıtratına uygun yaşam standartlarına ulaşabilmenin yegâne vasıtasıdır. Bunun için Kur’an’ın; okunulması, okunanların üzerinde düşünülmesi, anlaşılması, samimi ve halisane bir yaklaşımla düşünsel (fikri) ve edimsel (gerçek, fiili, aktüel olan) olarak anlaşılması gerekmektedir.

     Hazreti Peygamberimize nazil olan ilk vahiyde; insanın yaratılışının bilimsel tabanda ifade edilmesi, okuma ve yazmayı emretmesi inanarak sorumluluk alanlar için son derece anlam yüklüdür. Bu ayetler insanı ve insan olmanın gereğini, hayatın anlam ve amacını net ve açık bir şekilde göstermektedir. Bu ayetler insana hayatı boyunca en değerli kavramın ilim olduğunu ve bu amaca ulaşmanın yolunun da yaşam boyu öğrenim ve eğitimden geçtiğini dikte etmektedir. Peygamber Efendimiz cinsiyet ayırımı yapmaksızın, bütün ümmetini ilim tahsiline ve Kur’an’ı yaşamaya yönlendirmiştir.

      Kur’an-ı Kerim, her ayetiyle bir bütün, açık, anlaşılır, her türlü çelişkiden uzak, fikri insicamı mükemmel olan bir kitaptır. Kur’an-ı Kerim’in yapısı; kesin sınırlarla konuların ayrılmasına, bölümlenmesine ve başlıklar altında toplanmasına uygun değildir. O ezeli ilme dayalı olarak indirilmiş, her şeyiyle bütünlük arz eden insicamlı bir içyapıya sahiptir. Kur’an’ı anlamak için; bütüncül bir yaklaşım, siyak-sibak çerçevesini dikkate alma, kelimelerin lügavî anlamlarıyla birlikte kazandıkları yeni anlamların bilinmesi, O’nun varlıklar ve hadiselere bakışını yakalama, O’nun anlamlarını kavramada hazırcı değil, kapsamlı ve derin bir bakış açısı ile yaklaşma, bütüncül yaklaşımla da kastın Kur’an’ı Kur’an’la tefsir yaklaşımı olduğu anlaşılmalıdır.

     Bu değerlendirmeler ışığında; Kur’an’ın tefsirinde birçok ilimden istifade edildiğinde arzu edilen hedefe, yani en yakın amaca ulaşılabilir. Kur’anı tam manasıyla anlayabilmek için; Kur’an ilimlerine ilave olarak; coğrafya, siyer ve tarih, psikoloji, sosyoloji, mantık, edebiyat, sarf ve nahiv, fizik, kimya, biyoloji, matematik, astronomi, tıp v.b. bütün alanlarda bilgi sahibi olunmalıdır. Sahip olunan bu bilgi vasıtasıyla, bilginin bütünlüğü anlayışıyla Kur’an’a yaklaşımız daha gerçekçi ve anlamlı olacaktır.

     Müfessirlerin yaptıkları ilim tahsili (er-rihle fî talebi’l-‘ilm) yolculuklarının amaçları, bilgiye bütüncül yaklaşabilme arzusudur. Aksi takdirde yaptıkları faaliyetin bir yönü eksik kalmaya mahkûm olacaktır.

     Müfessirlerin tarih, fıkıh, hadis, sarf ve nahiv, coğrafya, tıp vb. alanlardaki vukufiyeti, oldukça geniş bakış açısıyla yorum getirmesi için zemin hazırlamış ve tefsirlerine büyük bir zenginlik katmıştır.

     Önceki dönemlerde telif edilmiş eserleri incelerken; bilginin bütünlüğü kapsamında hadis, fıkıh, kelam, İslam tarihi, İslam mezhepleri tarihi konularında sahip olunan bilgini derinliği sebep-sonuç ilişkisi içerisinde daha sağlıklı analizler yapmamıza imkân sağlamaktadır.

     Allahın insan bahşettiği Kur’an-ı Kerim ve bilgi bir bütündür. Bu bütün olanı tam ve gerçeğe en yakın bir şekilde kavrayabilmek; mevcut disiplinler arasında kesintisiz ve tam bir iletişimi tesis ederek tefsir ilmi yapıldığında arzu edilen amaca ulaşmak mümkün olacaktır.

  Mikail Öztürk/19071017/4.sınıf

Lütfen Kur’an Nedir ve Kur’an’ın Bütünlüğü Üzerine kitaplarından öğrendiklerinizi Tefsir Tarihi Atlası’nda nasıl uyguladığını anlat. Ve şu soruları açıklamış ol.     

1. ‘bilginin bütünlüğü’ ve

2. ‘disiplinlerarası çalışmak’ zaviyesinden bakarak

3. ‘bir tefsir nasıl okunur?’

sualine cevabınızı ödev sayfasına kayıt ediniz

Merhum Elmalılı Hamdi Yazır (ö. 1361/1942)’ın dediği gibi, Kur’ân-ı Kerîm’in sûre ve âyetlerinin, hatta kelime ve harflerinin arasında, gizli veya âşikâr, lafzî veya manevî tam bir münâsebet, nizâm-ı belîğ vardır ki, tahlili çok zordur” diye ifade ederken aslında kendisi de bu cümlesini bir müfessir penceresinden bakarak kuruyor. Müfessir Hamdi Yazır’ın da söylediği gibi insanların anlaşılması zor olan konuları, içeriği, mesajı, iletiyi sayfaların içerisinde ki küçük harflerin içerisinden koca bir ilim dünyası çıkartan o çıkarttıkları bilgi ile de insanlara ışık olan rehberlik eden kişilerdir. Tefsir tarihi atlasında öğrendiğimiz en önemli bilgi müfessirin dünyada var olduğu yaşı kadar arkasında da bir hayat hikayesinin olduğudur. Görüş ve düşüncelerini bilgisini etkileyen bir geçmişinin olduğudur. Müfessirin bir ailesi var, öğrenim hayatı var, kendisinden ders aldığı fikirlerinden olumlu yada olumsuz mana da etkilendiği hocaları var, ilim öğrenmek için gittiği bölgelerde ki örf, adet, kültür yapısı var, çağdaşı olan kendisi ile mücadele eden yada aynı hizmeti veren diğer alimler var ….. gibi müfessirin düşüncesini ve gelişimini etkileyen müfessirin portresinin oluşumunda emeği olan bir çok güçlü ve dinamik faktörlerin olduğunu öğrenmiştik. Bir müfessir bu yukarıda saydıklarımızdan asla bağımsız olamaz onlarsız da düşünülemez. Buradan hareketle bir müfessirin tefsirini okurken yada onu tanımak için geride bırakmış olduğu ayak izlerini takip etmenin söylemlerini, ürettiği fikirler açısından değerli olduğu aşikardır.

Diğer taraftan müfessir kendi kimliğini inşa ederken nasıl farklı farklı dinamik yapıların etkisinde kalarak inşa ediyorsa ayetin anlam inşasını yaparken de bir çok farklı dinamik etkenlerden faydalanarak asıl manaya ulaşmaya çalışmaktadır. Bunlardan en önemli esbab-ı nüzul dediğimiz vahyin geçmişte bırakmış olduğu izleridir. Müfessir ayetin asıl manasına ulamaya çalışırken vahin geçmişine bakarak geleceği ve şimdiyi yakalamaya çalışır. Dolayısı ile Tefsir tarihi atlsın da ortaya sunulan eğitim her bir ayetin bir geçmişi oluğu, her bir ayetin inmesinde ailesel, çevresel, ahlaki vs bir çok farklı dinamik etkenlerin olduğunu nasıl ki atlasta adım adım geçmişten şimdiye bir merdiven misali müfessirin doğuşunu ve oluşumunu izliyorsak müfessir de tefsir ettiği ayetin bir merdiven misali geçmişinde ki dinamiklerinden geride bıraktığı izlerden ve farklı dinamik etkenlerden yola çıkarak şimdiye ve geleceğe ışık tutmaya çalışmaktadır. Müfessir ve onun bir çok etkenden yararlanarak meydana getirdiği tefsirini  bu şekilde değerlendirmek gerekir. neticede tefsir sahibinin ya aynasıdır yada aynısıdır