İLH-440 Tefsir Metinleri Dersi Ödevi

Adı Soyadı: Muharrem Metin Özbek, 17070167

Konu: Tarihsellikle ve Esbab-ı Nüzul kitabını;

1. ‘bilginin bütünlüğü’ ve 

2. ‘disiplinler arası çalışmak’ zaviyesinden bakarak 

3. ‘Tarihsellikten’ söz etmek  neden ‘tarihselcilikten’ söz etmek değildir? veya aynı şey midir? sualine cevabınızı ödev sayfasına kayıt ediniz. 

     Tarihsellik; insanın tarih hakkında edindiği tecrübelerin ve bu alanla ilgili bütün durumların üzerinde cereyan eden zihni faaliyetlerinin sonucu oluşan düşünce ve ondan doğan fikirlere işaret eden bir kavramdır. Hegel’e göre Tarihsellik; geçmişte olup biten her şeyin geçmişte kalmasına rağmen etkisini devam ettirmesi halidir. Diğer bir deyişle; o çağı yapan etkililiktir. Tarihselliğin temel fikri; tabiat bilimleri ile beşeri bilimler, ne sonuçlarının bilimsel geçerliliği ne de konuları bakımından farklıdırlar. Çünkü aynı gerçeklik, disiplinlerden birinin konusu olabilir, fakat metotlarına gelince ancak bu noktada birbirinden ayrılabilirler. Bir başka deyişle bilginin bütünlüğünü vurgular, bilgi kavramı bir bütündür. Disiplinler ise bu bütünün gerçekliğine çeşitli yönlerden ulaşmaya çalışırlar. Bütünü en iyi, kapsamlı ve gerçeğe yakın anlamanın yolu da disiplinler arası çalışmaktan geçmektedir.

     Tarihselcilik kavramının XVII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla kadar çeşitli yönleri ön plana çıkarılarak birçok tanımlaması yapılmıştır. Kavramın çeşitli biçimlerini birleştirecek, birbirine ilişkilendirecek ve ona göreceli bir anlam verecek ayrıcı özelliğini ortaya koyarak şu şekilde tanımlayabiliriz; bir şeyin tabiatının yeter derecede anlaşılması ve değerinin yeteri kadar takdir edilmesinin, o şeyi, işgal etiği yere ve gelişim süreci içerisinde oynadığı role göre düşünmekle elde edilebileceğine inanmaktır. Burada Tarihselcilik açıklama ve değerlendirme ile ilgili metodolojik bir inanç olarak da değerlendirilmiştir.

     Tarihselciliğe göre her olay, aşaması olduğu daha geniş bir sürece ve o süreçte oynadığı role göre göz önüne alınarak anlaşılabilir. Sadece bu sürecin tabiatının anlaşılması yoluyla bir kimse, somut olayları tam olarak anlayabilir ve değerlendirebilir.

     Tarihsellik ve Tarihselcilik kavramları, Batı’da XVII. ve XIX. Yüzyıllarda tabiat ilimleri ile beşeri ilimler arasındaki zıtlık, epistemolojik bir çatışmaya dönüştüğünde ortaya çıkmış bir kavramdır.

     Tarihsellik ve Tarihselcilik kavramları Batı düşüncesinde ilimlerin tasnifi ile ilgili olarak, beşeri ilimler-tabiat ilimleri ayırımı epistemolojik bir çatışmaya dönüştüğünde ortaya çıkmış kavramlardır. Hâlbuki İslam, beşeri ilimler ile tabiat ilimleri arasında organik bir ilişki görür. İnsanla tabiatı bir birinden ayırmaz. Kâinattaki (kozmos) düzenin, ilâhi lütfun ve bereketin ihsanı olduğuna dikkat çeker. Dolayısıyla kâinata, tabiata ve beşere bu açıdan bakmayan dünya görüşleri ile ilgili olan tarihsellik ve tarihselcilik kavramlarının oluştuğu fikri zemin ve süreç iyice bilinmeden anlam çevrelerine nüfuz edilemez.

     Bu değerlendirmeler ışığında; Tarihsellik ve Tarihselcilik kavramlarının faklı anlamlara sahip olduklarını ifade edebiliriz. Tarihselcilere göre sosyal bilim ‘tarihten’ başka bir şey değildir. Tarihselcilik, dünyanın radikal olarak zamansal bir tarzda anlaşılması görüşüdür. Bir başka tanıma göre Tarihselcilik; insan hakkındaki bütün bilgi ve düşüncelerimizin tarihsel olduğu ve insanı ancak bu haliyle anlamak gerektiğini iddia eder. Metodolojik olarak Tarihselcilikte, tarih, ayrıcalıklı ve özgün (orijinal) kendi kendine geçerli bir araştırma yöntemi oluşturur. Diğer taraftan Tarihsellik ise; tarih yapan bir varlık olarak insanın tarih hakkında tecrübelerden elde ettiği bilginin bir boyutunu ifade eder. Tarihsellik, insanın varlık şartlarından kaynaklanan imkân ve yetenekleri ile bizzat yaşadığı, tecrübe ettiği bir durumla, tarihle ilgilidir.

Tarihsellik ile Esbabı nüzul aynı çatının altında iki farklı kolon gibidir. Sahabenin müfessir kimliğinin öne çıkmasını sağlayan etken onların vahiy ortamına tastamam hakim olmalarından kaynaklanmaktadır. Onların tefsirlerinin güçlü olmasının nedeni vahiy öncesi ayetlerin sebeplerine tanıklık ve şahitlik etmeleridir. Nedene hakim olmaları onların daha farklı bir sonuç elde etmelerine neden olmuştur. Tarihsellik kavramı da yine insanın kendi yapıp etmeleri elde ettiği, kazandığı tecrübelerinin bir sonucu doğan bir kavramdır. Her iki kavramın da ortak noktası insanın kendi yapıp etmelerine tanıklık etmesidir.

Tarihsellik kavramının seçikliği değişmez ama içeriği sürekli zaman mekana vs şartlara göre değişir

Tarihsellik ve tarihselcilik kavramları batı dünyasının bilginin kaynağı nedir?  sorularının tartışıldığı eski orta ve yeni çağ dönemlerin de batı dünyasının etkisi ile ortaya çıkmıştır. Bunun ile birlikte bu iki kavramın kendi arasında ki bazı anlam kaymaları sağmaları ise bu iki kavramın İslam düşüncesinde kullanılamamasını gerekli kılmıştır.

Filozoflar her zaman tarihin kendisini oluşturan insanı bir birey olarak sübjektif bir şekilde ele almışlardır. Esbabı nüzul ise indiği ortama, mekana şartlara ve zaman göre daha genel mahiyette insanın yapıp etmelerini ele almıştır. Dolayısı ile tarihsellik kavramını kullanmak demek bilgiyi geçmişte var olanı, insanın bir değer olarak yapıp etmelerini  dar bir kaba sıkıştırmak demektir. Çünkü felsefenin oluşturduğu bu kavram  insan- tabiat ilişkisi yine bilgi ve bilginin kaynağı gibi konularda İslam ilke esaslarından daha farklı bir yaklaşım sergilemektedir.  İslam ise esbabı nüzul yani vahiy ile insan ve tabiatı ortak olan vahiyde birleştirmektedir. Bu vb bir çok nedenden hareket ile şunu söyleyebiliriz. Filozofların insan öznesini merkeze alarak  meydana getirdiği  bu kavram İslam düşüncesinde kullanılamaz. Çünkü vahyin oluşturduğu değer daha kuşatıcı ve  müvessadır.

Tarihsellik ile Esbabı nüzul aynı çatının altında iki farklı kolon gibidir. Sahabenin müfessir kimliğinin öne çıkmasını sağlayan etken onların vahiy ortamına tastamam hakim olmalarından kaynaklanmaktadır. Onların tefsirlerinin güçlü olmasının nedeni vahiy öncesi ayetlerin sebeplerine tanıklık ve şahitlik etmeleridir. Nedene hakim olmaları onların daha farklı bir sonuç elde etmelerine neden olmuştur. Tarihsellik kavramı da yine insanın kendi yapıp etmeleri elde ettiği, kazandığı tecrübelerinin bir sonucu doğan bir kavramdır. Her iki kavramın da ortak noktası insanın kendi yapıp etmelerine tanıklık etmesidir.

Tarihsellik kavramının seçikliği değişmez ama içeriği sürekli zaman mekana vs şartlara göre değişir

Tarihsellik ve tarihselcilik kavramları batı dünyasının bilginin kaynağı nedir?  sorularının tartışıldığı eski orta ve yeni çağ dönemlerin de batı dünyasının etkisi ile ortaya çıkmıştır. Bunun ile birlikte bu iki kavramın kendi arasında ki bazı anlam kaymaları sağmaları ise bu iki kavramın İslam düşüncesinde kullanılamamasını gerekli kılmıştır.

Filozoflar her zaman tarihin kendisini oluşturan insanı bir birey olarak sübjektif bir şekilde ele almışlardır. Esbabı nüzul ise indiği ortama, mekana şartlara ve zaman göre daha genel mahiyette insanın yapıp etmelerini ele almıştır. Dolayısı ile tarihsellik kavramını kullanmak demek bilgiyi geçmişte var olanı, insanın bir değer olarak yapıp etmelerini  dar bir kaba sıkıştırmak demektir. Çünkü felsefenin oluşturduğu bu kavram  insan- tabiat ilişkisi yine bilgi ve bilginin kaynağı gibi konularda İslam ilke esaslarından daha farklı bir yaklaşım sergilemektedir.  İslam ise esbabı nüzul yani vahiy ile insan ve tabiatı ortak olan vahiyde birleştirmektedir. Bu vb bir çok nedenden hareket ile şunu söyleyebiliriz. Filozofların insan öznesini merkeze alarak  meydana getirdiği  bu kavram İslam düşüncesinde kullanılamaz. Çünkü vahyin oluşturduğu değer daha kuşatıcı ve  müvessadır.